Anna Jarguz: Czy istnieje ryzyko, że pieniądze z konta bankowego szybko przepadną?
Daria Ozga-Kurdziel: Pieniądze zgromadzone na rachunku bankowym przez osobę zmarłą nie przepadają, tylko czekają na zgłoszenie się po nie spadkobierców. Prawo polskie nie nakłada na bank obowiązku poszukiwania spadkobierców po zmarłej osobie, dlatego oni sami muszą ustalić majątek spadkowy. Prawo do złożenia wniosku o nabycie spadku nigdy się nie przedawnia ani nie wygasa.

Jakie osoby mogą wypłacić pieniądze z konta zmarłego na upoważnienie i do jakiej wysokości?
- Posiadacz rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej może złożyć w banku dyspozycję wkładem na wypadek śmierci, tzn. może polecić pisemnie bankowi dokonanie - po swojej śmierci - wypłaty z rachunku wskazanym przez siebie osobom. Do kręgu tych osób należą: małżonek, wstępni, zstępni lub rodzeństwo.
Kwota wypłaty, bez względu na liczbę wydanych dyspozycji, jest ograniczona i nie może być wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci może być w każdym czasie przez posiadacza rachunku zmieniona lub odwołana na piśmie. Jeżeli wydał on więcej niż jedną dyspozycję wkładem na wypadek śmierci, a łączna suma dyspozycji przekracza wskazany powyżej limit, to dyspozycja wydana później ma pierwszeństwo przed dyspozycją wydaną wcześniej. Kwoty wypłacone w ten sposób nie wchodzą do spadku po posiadaczu rachunku.

Co się dzieje z pieniędzmi na koncie po śmierci właściciela rachunku?
- W przypadku śmierci posiadacza rachunku pieniądze tam zgromadzone wchodzą w skład masy spadkowej i przypadają spadkobiercom wskazanym w testamencie zmarłego lub w przypadku braku testamentu, spadkobiercom ustawowym.
Informacje o posiadanym przez zmarłego rachunku bankowym, jak również wypłata pieniędzy z tego rachunku może nastąpić przez bank dopiero po okazaniu przez spadkobiercę lub spadkobierców postanowienia sądu o nabyciu spadku lub sporządzonego u notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia.

Jakiej wypłaty może domagać się współmałżonek?
- W przypadku, gdy zmarły był przed śmiercią w związku małżeńskim, a posiadany przez niego rachunek bankowy wchodził w skład majątku wspólnego obojga małżonków, wówczas współmałżonek ma prawo żądać wypłaty połowy środków z rachunku bankowego, natomiast pozostała połowa podlega dziedziczeniu. Natomiast gdyby był to rachunek wspólny małżonków, to zgodnie z prawem każdy z nich może dysponować swobodnie pieniędzmi tam zgromadzonymi, wpłacać lub wypłacać je w każdym czasie. Umowa rachunku wspólnego może zawierać dodatkowe postanowienia na wypadek śmierci jednego ze współposiadaczy rachunku. W takiej sytuacji można na przykład postanowić w umowie, że ulega ona rozwiązaniu, a środki są wypłacane żyjącemu współposiadaczowi albo że rachunek ulega przekształceniu w rachunek indywidualny żyjącego współposiadacza. Można także zastrzec w umowie, że w miejsce zmarłego współposiadacza wchodzą jego spadkobiercy lub inna osoba.

A kiedy rachunek ma większą liczbę współwłaścicieli?
- W przypadku kilku współposiadaczy rachunku, bank nie może po śmierci jednego z nich zablokować pieniędzy na wspólnym rachunku bankowym.

A jeśli rachunek należy do osoby samotnej?
- Jeżeli zmarły był osobą samotną, wówczas zgromadzone na rachunku bankowym pieniądze przypadną jego spadkobiercom.

Czy warto upoważnić inne osoby do dostępu do zgromadzonych środków na rachunku bankowym?
- Prawo cywilne przewiduje różne formy pełnomocnictw, również takie, które nie wygasają w razie śmierci mocodawcy, jeżeli tak zastrzeżono w treści pełnomocnictwa. Jednak w przypadku umowy rachunku bankowego nie ma możliwości udzielenia pełnomocnictwa niewygasającego w momencie śmierci mocodawcy.
Należy tutaj zauważyć, że wypłata środków z rachunku przez pełnomocnika dokonana po śmierci posiadacza rachunku, a przed poinformowaniem banku o zgonie, jest sprzeczna z prawem i może skutkować roszczeniem banku o naprawienie szkody lub oskarżeniem o dokonanie oszustwa na szkodę banku.

*Umowa rachunku bankowego jest umową cywilnoprawną. Jej zakres określają przepisy kodeksu cywilnego oraz ustawa Prawo Bankowe
Przełom nr 45 (1218) 10.11.2015