85 lat temu rząd Władysława Grabskiego przeprowadzał reformę walutową. Cieszył się wtedy wielkim zaufaniem społeczeństwa. 11 stycznia 1924 roku sejm przyjął ustawę o naprawie skarbu a już 28 kwietnia powołany został Bank Polski, który wymieniał 1.800.000 marek polskich za jednego złotego. Złoty polski mógł być zamieniany na franki szwajcarskie po kursie 1:1.

Nowa waluta, emitowana przez prywatny Bank Polski, miała zastąpić pieniądze wydawane przez Polską Krajową Kasę Pożyczkową.
Reforma skarbu państwa miała szybko zwalczyć hiperinflację powstałą w czasie rządów Wincentego Witosa (znaczki pocztowe kosztowały wtedy kilka milionów marek polskich a ceny rosły codziennie). Po upadku gabinetu Witosa powołano w grudniu 1923 roku rządu z Władysławem Grabskim na czele. Sejm przygotował dla niego pakiet nadzwyczajnych pełnomocnictw. Grabski dokonał odbudowy systemu skarbowego, wprowadzając jednorazowy podatek majątkowy, bezwzględną egzekucję danin publicznych i ograniczenie kosztów administracji. Zlikwidowano ministerstwa robót publicznych i zdrowia. Aby zlikwidować deficyt w Polskich Kolejach

Państwowych znacznie podniesiono taryfy. Na to wszystko była zgoda społeczna.

Największe koszty związane z reformą ponieśli przedsiębiorcy i ziemianie, którzy płacili znacznie wyższe podatki.
Wprowadzony przez reformę złoty polski został oparty na parytecie złota (1 zł = 0,1687 grama złota). Kurs złotego do dolara ustalono na poziomie 5,18 zł.

Reforma walutowa, bez wsparcia pożyczkami zagranicznymi, ustabilizowała sytuację gospodarczą i pozwoliła na rozwój Polski w późniejszych latach.

Wśród filarów sukcesu reformy była wielka ofiarność społeczeństwa i zaufanie do Władysława Grabskiego. Jednak już w 1925 roku jego rząd podał się do dymisji, gdy Bank Polski w listopadzie tego roku odmówił interwencji giełdowej w obronie kursu złotego. Skończyło się to spadkiem kursu naszej waluty do 10 złotych za dolara.

Moment przeprowadzania reformy był trudny także dla mieszkańców ziemi chrzanowskiej. Widać to na przykładzie Towarzystwa Zaliczkowego w Chrzanowie. Po zakończeniu I wojny światowej towarzystwo liczyło około 8 tysięcy członków i miało obroty sięgające 30 milionów koron. Kryzys związany m.in. z hiperinflacją sprawił, że bank znalazł się w niezwykle ciężkiej sytuacji. Udało się go jednak uratować, choć zysk w 1924 roku wyniósł zaledwie 510 zł. Za rok był już pięć razy większy a w roku 1926 powiększono go dwudziestokrotnie. Zwiększała się także liczba członków. W 1924 roku było ich 444, za rok już 825. Potem przybywało ich systematycznie wraz z rosnącymi nadziejami na stabilizację.

Po przewrocie majowym kurs złotego ustabilizował się na poziomie około 9.10 zł za dolara. W połowie lat trzydziestych, za sprawą znacznego spadku wartości dolara, złoty był wart około 5 dolarów. Taki kurs utrzymywał się do wybuchu II wojny światowej.
(l)

Przełom nr 7 (875) 18.02.2009