Przełom Online
Szał zakupów online. Jak nie dać się oszukać?
Już prawie 3/4 internautów robi zakupy w sieci. Tą rosnącą popularność kupowania online niektórzy nazywają pandemiczną, bo obostrzenia społeczne, które wprowadził w 2020 roku koronawirus, rozpędziły na dobre internetowe zakupy. Ale na kupujących czyhają w sieci przestępcy.
Polacy pokochali zakupy w internecie. Raport „E-commerce w Polsce 2020" przygotowany przez Gemius we współpracy z Izbą Gospodarki Elektronicznej wskazuje jednoznacznie - zakupy online przyspieszyły. W tym roku robi je już 73 procent internautów, podczas gdy w zeszłym korzystało z nich 62 procent, a w 2018 r. - 56 proc.
Cyberprzestępcy i ich triki
Trend dostrzegli oszuści i zwietrzyli dla siebie dobry interes. Eksperci CERT Polska, działający w strukturach Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej NASK, alarmują, że przybywa cyberprzestępstw. Oszuści stosują różne triki. Próbują podszywać się pod znanych sprzedawców. Na przykład - stawiają witrynę sklepu do złudzenia przypominającą stronę istniejącej firmy. Usiłują też zwabić klientów, kusząc ich szczególnie niskimi cenami produktów nigdzie indziej nieoferowanymi, superokazjami i atrakcyjnymi promocjami.
Przestępcy doskonalą metody wyłudzania pieniędzy. Wykorzystują fakt, że w trakcie zakupów w sieci klient wykonuje kilka powtarzalnych czynności: rejestruje się, loguje do serwisu, otwiera maila z potwierdzeniem zakupów, loguje do bankowości, śledzi przesyłkę. Na różnych etapach tego procesu przestępcy mogą próbować podesłać złośliwe oprogramowanie ofierze, by uzyskać dostęp do bankowości internetowej i wytransferować pieniądze z konta.
Złośliwe oprogramowanie i przekręty na BLIK
Jedna z metod jest taka - oszuści wysyłają SMS-y z informacją o śledzeniu paczki za pomocą aplikacji mobilnej wraz z linkiem do jej pobrania. Kliknięcie w łącze powoduje instalację złośliwego oprogramowania na urządzeniach z systemem Android.
Inny sposób - informacje o wygranej np. smartfona w konkursie jakiejś firmy. Po kliknięciu w podany link, w celu opłacenia przesyłki z nagrodą, zostaje uruchomiona płatna subskrypcja.
Coraz popularniejsze stały się ostatnio oszustwa na BLIK. Ta usługa polskiego standardu płatności mobilnych funkcjonuje od 2015 roku i zdobywa spore grono zwolenników ze względu na jej szybkość i wygodę. Z BLIK korzysta już ponad 3 mln Polaków. Przestępcy dostrzegli popularność usługi - podszywają się pod znajomych na portalach społecznościowych i proszą o pilną pożyczkę, zazwyczaj niewielką. Proponują łatwy sposób przelania wskazanej kwoty - wystarczy zalogować się do swojego banku, w aplikacji wygenerować kod do płatności telefonem i przesłać go podszywającemu się pod „znajomego" oszustowi. Przekazany kod umożliwia oszustowi natychmiastowe wypłacenie pieniędzy z bankomatu.
Jak ustrzec się przed oszustami?
Ministerstwo Cyfryzacji i eksperci z CERT Polska w NASK wskazują na kilka sygnałów ostrzegawczych:
- podejrzana oferta sklepu (jeśli sklep oferuje asortyment z bardzo różnych branż np. budownictwa, elektroniki i ubrań)
- dziwny wygląd i jakość treści (niepoprawna polszczyzna, błędne konstrukcje gramatyczne mogą oznaczać, że sklep jest przepuszczoną przez translator kopią witryny z zagranicy)
- npodejrzane dane firmy (warto sprawdzić, jaka firma prowadzi sklep internetowy, czy znajduje się w KRS i czy dane pokrywają się z tymi na stronie)
- nżądania strony o zbyt wiele danych do logowania (szczególną uwagę należy przykładać do sprawdzenia, gdzie, na jakiej stronie i w jakich okolicznościach podajemy hasło i login do Facebooka; tylko w zeszłym roku eksperci NASK prowadzili działania w sprawie 224 fałszywych stron logowania do Facebooka).
- Pandemia spowodowała, że więcej czasu spędzamy online. Cyberprzestępcy wiedzą o tym, dlatego ich aktywność w sieci gwałtownie rośnie. I to zapewne się nie zmieni.
Według raportu „E-commerce w Polsce 2020"
Już 73 proc. internautów robi zakupy w sieci. Zakupy online są obecnie domeną głównie osób w wieku 35-49 lat (32 proc. e-konsumentów). Z kolei aż 40 proc. kupujących w sieci to osoby ze średnim wykształceniem (przy 33 proc. z wykształceniem wyższym i 28 proc. z niższym). Jedna trzecia kupujących online korzysta z zagranicznych serwisów e-commerce. W porównaniu z rokiem ubiegłym wartość ta wzrosła o 4 punkty (z 26 proc. do 30 proc.). Co ciekawe, zakupy online są nieco popularniejsze na wsi niż w mieście. Liczba e-konsumentów na wsiach wynosi 25 proc., w miastach 20-49 tys. mieszkańców - 23 proc. oraz w miastach 50-200 tys. mieszkańców - 22 proc.
Liczba postępowań wszczętych w powiecie chrzanowskim w związku z podejrzanymi transakcjami w sieci w 2020 roku:
15 - Libiąż
26 - Alwernia
34 - Trzebinia
45 - Chrzanów
Do tej pory 13 z nich skończyło się aktami oskarżenia (5 z Alwerni i 8 z Chrzanowa). Kolejne dwie sprawy, które prawdopodobnie wkrótce zakończą się oskarżeniem, dotyczą postępowań wszczętych w Trzebini.
Według danych z Prokuratury Rejonowej w Chrzanowie, w 2020 roku postawiono zarzuty związane z przestępstwami dotyczącymi transakcji kupna/sprzedaży w internecie 17 osobom.
Materiał powstał w ramach projektu Stowarzyszenia Gazet Lokalnych z Polsko-Amerykańską Komisją Fulbrighta "Media bliżej ludzi", finansowanego ze środków Departamentu Stanu USA.