„Przełom” w ogólnopolskiej akcji „Masz głos, masz wybór”
Dla tych, którzy chcieliby wystartować w jesiennych wyborach samorządowych albo promować dobrego - ich zdaniem - kandydata na radnego, lecz nie wiedzą od czego zacząć przygotowania, publikujemy informator „Co każdy kandydat wiedzieć powinien”. Opracował go na potrzeby akcji „Masz głos, masz wybór” Dawid Sześciło. W tym numerze zachęcamy też do udziału w czerwcowych wyborach prezydenckich. Stowarzyszenie Gazet Lokalnych, do którego należy „Przełom”, jest bowiem członkiem koalicji na rzecz frekwencji wyborczej.

W poprzednich częściach informatora przedstawiliśmy kalendarz wyborczy, napisaliśmy o tym, kto może kandydować na radnego oraz jak utworzyć komitet wyborczy wykonujący wszystkie, najważniejsze czynności wyborcze. W tym odcinku krótko o zobowiązaniach komitetu wyborczego oraz informacje o procedurze zgłaszania kandydatów.

CO KAŻDY KANDYDAT WIEDZIEĆ POWINIEN

Odpowiedzialność za zobowiązania komitetu
Komitet wyborczy nie jest samodzielną osobą prawną i w związku z tym odpowiedzialność za jego zobowiązania finansowe spada na podmiot tworzący komitet. W związku z tym Ordynacja wyborcza przewiduje, że odpowiedzialność za zobowiązania komitetu wyborczego partii politycznej albo organizacji ponosi partia polityczna lub organizacja, która utworzyła komitet wyborczy, a w przypadku komitetu wyborczego utworzonego przez stowarzyszenie zwykłe - solidarnie członkowie stowarzyszenia. W przypadku koalicyjnego komitetu wyborczego partii politycznych odpowiedzialność ponoszą solidarnie partie polityczne, wchodzące w skład koalicji wyborczej. Solidarną odpowiedzialność stosuje się również w przypadku komitetu wyborczego wyborców - ponoszą ją osoby wchodzące w skład komitetu. Odpowiedzialność solidarna jest instytucją prawa cywilnego. Polega na tym, że każdy ze współdłużników odpowiada za całość długu, a wierzyciel może dochodzić całości lub części długu od wszystkich dłużników łącznie, od jednego z nich albo od każdego z osobna. Zaspokojenie wierzyciela przez jednego lub niektórych współdłużników zwalnia z odpowiedzialności pozostałych. Innymi słowy, do odpowiedzialności można pociągnąć jednego z dłużników (członków komitetu), który będzie zobowiązany do uregulowania całej należności.

Zgłaszanie kandydatów na radnych
Prawo zgłaszania kandydatów na radnych przysługuje wyłącznie komitetom wyborczym. Podstawowe zasady procedury zgłoszenia kandydatów, wspólne dla wyborów do rad gmin, powiatów i sejmików województw, są następujące:
a) kandydaci zgłaszani są w formie list kandydatów;
b) w przypadku utworzenia koalicji wyborczej partia wchodząca w jej skład nie może zgłaszać kandydatów do danej rady samodzielnie albo w innej koalicji, jeżeli została zgłoszona wspólna lista kandydatów;
c) komitet wyborczy może zgłosić w każdym okręgu wyborczym tylko jedną listę kandydatów;
d) kandydować można tylko w jednym okręgu wyborczym i tylko z jednej listy kandydatów;
e) zgłoszenia list kandydatów dokonuje, w imieniu komitetu wyborczego, pełnomocnik wyborczy komitetu albo osoba upoważniona przez pełnomocnika.

Zgłoszenie listy kandydatów zawiera podstawowe informacje na temat komitetu wyborczego i jego kandydatów. Do każdego zgłoszenia należy dołączyć pisemne oświadczenia kandydatów o wyrażeniu zgody na kandydowanie oraz o posiadaniu prawa wybieralności (biernego prawa wyborczego) do danej rady. Zgoda kandydata na kandydowanie w wyborach powinna zawierać dane: imię (imiona), nazwisko, wiek oraz numer ewidencyjny PESEL kandydata; zgodę na kandydowanie kandydat opatruje datą i własnoręcznym podpisem. W przypadku zgłoszenia kandydatury osoby urodzonej przed dniem 1 sierpnia 1972 r. do pisemnej zgody kandydata na kandydowanie dołącza się oświadczenie lustracyjne. Do zgłoszenia listy kandydatów należy również dołączyć dokument potwierdzający przyjęcie przez właściwy organ wyborczy zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego.
W wyborach do rady gminy lista kandydatów powinna być poparta podpisami co najmniej 25 wyborców - jeżeli dotyczy zgłoszenia w gminie liczącej do 20 000 mieszkańców; co najmniej 150 wyborców - jeżeli dotyczy zgłoszenia w gminie liczącej powyżej 20 000 mieszkańców.

W wyborach do rady powiatu lista kandydatów powinna być poparta podpisami co najmniej 200 wyborców.
W wyborach do sejmiku województwa lista kandydatów powinna być poparta podpisami co najmniej 300 wyborców.
Listy kandydatów można zgłosić - do właściwej terytorialnej komisji wyborczej - najpóźniej w 30. dniu przed dniem wyborów do godziny 24.

Zgłaszanie kandydatów na wójta, burmistrza i prezydenta miasta
Podobnie jak w przypadku kandydatów na radnych, do zgłaszania kandydatów na wójta, burmistrza i prezydenta miasta uprawnione są wyłącznie komitety wyborcze. Istotne ograniczenie polega jednak na tym, że prawo zgłoszenia ma wyłącznie komitet wyborczy, który zarejestrował listy kandydatów na radnych w co najmniej połowie okręgów wyborczych w danej gminie. W każdym z tych okręgów liczba zarejestrowanych przez ten komitet kandydatów na radnych nie może być mniejsza niż liczba radnych wybieranych w tym okręgu. Taki wymóg oznacza, że kandydatem na stanowisko wójta (burmistrza, prezydenta miasta) może być wyłącznie osoba z politycznym zapleczem.

Kandydat na wójta (burmistrza, prezydenta miasta) musi również uzyskać podpisy poparcia wyborców. Ich liczba zależy od liczby mieszkańców gminy:
- 150 wyborców - w gminie liczącej do 5 000 mieszkańców,
- 300 wyborców - w gminie liczącej do 10 000 mieszkańców,
- 600 wyborców - w gminie liczącej do 20 000 mieszkańców,
- 1 500 wyborców - w gminie liczącej do 50 000 mieszkańców,
- 2 000 wyborców - w gminie liczącej do 100 000 mieszkańców,
- 3 000 wyborców - w gminie liczącej powyżej 100 000 mieszkańców.
Dłuższy niż w przypadku wyborów na radnych jest termin na zgłoszenie kandydatów na wójta - zgłasza się ich do gminnej komisji wyborczej najpóźniej w 25. dniu przed dniem wyborów do godziny 24.
Zgłoszenie zawiera imię (imiona), nazwisko, wiek, wykształcenie i miejsce zamieszkania zgłaszanego kandydata, wraz ze wskazaniem przynależności do partii politycznej, o ile kandydat jest członkiem partii politycznej. Ponadto, wskazuje się oznaczenie komitetu dokonującego zgłoszenia oraz imię (imiona), nazwisko i adres działającego w jego imieniu pełnomocnika. Do zgłoszenia należy dołączyć pisemne oświadczenie kandydata o wyrażeniu zgody na kandydowanie oraz o posiadaniu prawa wybieralności (biernego prawa wyborczego), a w przypadku kandydata urodzonego przed dniem 1 sierpnia 1972 r. - także oświadczenie lustracyjne.
oprac. Grażyna Kaim

Przełom nr 22 (941) 1.06.2010