Zatrudnianie ludzi „na czarno”, usługi wykonywane bez rachunków, niezarejestrowana działalność gospodarcza – z tymi zjawiskami mamy do czynienia na co dzień.
Uczestnicy warsztatów lokalnego ożywienia gospodarczego w powiecie chrzanowskim chcieli się dowiedzieć, czy zjawisko tzw. szarej strefy znane jest lokalnemu urzędowi skarbowemu i jakie przybiera rozmiary.

Kosztowne ujawnianie
- Ujawnienie szarej strefy jest czasochłonne i kosztowne. Wymaga drobiazgowego postępowania. Często osoby takie działają w zorganizowanych grupach przestępczych i skala niezapłaconych przez nie podatków jest ogromna (branża paliwowa, obrót węglem, metalami kolorowymi). Staramy się to zjawisko zwalczać, choć tak naprawdę organem do tego powołanym jest Urząd Kontroli Skarbowej. Urzędy Skarbowe udostępniają mu materiały dowodowe, np. informacje o umowach kupna-sprzedaży nieruchomości, o zarejestrowanych pojazdach mechanicznych, transakcjach gospodarczych między firmami, założonych rachunkach bankowych, deklaracje podatkowe oraz protokoły kontroli. Brane są również pod uwagę tzw. sygnały od obywateli, ale służby skarbowe za nie nie płacą. Po ujawnieniu i udowodnieniu przestępczej działalności (dochodzie urywanym przez podatnika) ustalamy należny podatek, a wynosi on 75 proc. tego dochodu – poinformowała Jolanta Cieplik, zastępca naczelnika Urzędu Skarbowego w Chrzanowie.

Pod kontrolą
Według urzędników skarbowych płacenia podatków unikają najczęściej mechanicy samochodowi, osoby udzielające korepetycji, wynajmujące mieszkania i garaże, prowadzące usługi remontowo-budowlane i transportowe. Nie płacą ich też często opiekujący się dziećmi i chorymi.
- W związku z dużym bezrobociem oraz znaczącymi obciążeniami wynagrodzeń pracowników (ZUS ok. 39 proc., podatki średnio 20 proc.), największym problemem jest praca na czarno zarówno w usługach, handlu, jak i wytwórstwie. Stawia to w wyjątkowo niekorzystnej sytuacji pracowników najemnych, uniemożliwiając korzystanie z bezpłatnej opieki lekarskiej, a także ubiegania się o rentę, posiadania udokumentowanego stażu pracy czy referencji zawodowych – czytamy w informacji Urzędu Skarbowego w Chrzanowie.
W celu zwalczania procederu zatrudniania „na czarno”, urząd skarbowy przeprowadza u podatników kontrole w dni wolne, w godzinach popołudniowych i wieczornych lub wczesno rannych. Analizuje też obroty firm oraz rodzaj i zakres wykonywanych prac pod kątem możliwości zatrudnienia.

Socjologia w skarbówce
W walce z szarą strefą urzędy skarbowe coraz częściej stosują tzw. metody socjologiczne. Polegają one na spotkaniach z podatnikami, biurami podatkowymi i młodzieżą, mającymi na celu uświadomienie im obywatelskiego obowiązku wypłacania się wobec państwa i konsekwencji niepłacenia podatków.
Efektem tych spotkań są często przesyłane do ministerstwa finansów wnioski na temat wadliwych konstrukcji w prawie podatkowym.
Podatnicy dzieleni są przez socjologów na:
- uważanych za uczciwych (kontrolowani tylko losowo)
- złapani raz na oszustwie podatkowym (kontrolowani częściej, ale jeśli kolejna kontrola wykazałaby, że zapłacili podatek, przeszliby do grupy uczciwych)
- złapani na oszustwie podatkowym po raz kolejny (kontrola co roku).