Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet w Polsce (podobnie jak w Europie i USA). Każdego roku w Polsce rejestruje się powyżej 10 tysięcy nowych zachorowań. Analiza częstości występowania raka piersi wskazuje, że choroba ta dotknie jedną na dwanaście kobiet.
Najwyższym czynnikiem ryzyka zachorowania na raka piersi jest wiek. Aż 93 proc. zachorowań występuje po 40. roku życia, a po pięćdziesiątce względne ryzyko zachorowania wzrasta dziesięciokrotnie.
W przypadku raka piersi podstawową metodą wykrywania jest badanie przez dotyk. Zaleca się profilaktyczne badanie sutka przez lekarza raz na trzy lata u kobiet przed 40. rokiem życia i raz w roku po skończeniu 40 lat. Badanie powinno obejmować całe sutki i rejony węzłowe (pachy, okolice nadobojczykowe).
Każda kobieta powinna też nauczyć się samobadania piersi, raz w miesiącu, pomiędzy 1 a 10 dniem cyklu. Począwszy od 20. roku życia, systematyczne, comiesięczne samobadanie powinno przerodzić się w nawyk kontynuowany przez całe życie. Badanie powinno być dokładne, bez pośpiechu i obejmować oglądanie piersi w lustrze oraz badanie dotykowe, zarówno w pozycji stojącej, jak i leżącej. Badanie w pozycji stojącej najwygodniej jest wykonywać pod prysznicem, po ich namydleniu.
Jeśli kobieta zaobserwuje następujące zmiany:
l zmiana kształtu, położenia (np. uniesienie ku górze) i symetrii (jednostronne nagłe powiększenie piersi);
l zmarszczenia, wciągnięcia lub zmiany koloru piersi;
l zmiany wyglądu brodawki (wciągnięcie, zaczerwienienie, owrzodzenie);
l obecności guzka pod pachą;
powinna natychmiast skontaktować się z lekarzem, najlepiej chirurgiem onkologiem. Wykrycie takich zmian nie musi oznaczać raka, ale zawsze wymaga konsultacji ze specjalistą.
Obok badania palpacyjnego, metodami pozwalającymi na jednoznaczne rozpoznanie raka piersi są mammografia, ewentualnie uzupełniona o USG oraz badanie podstawowe, od którego uzależnia się rozpoczęcie leczenia, czyli badanie mikroskopowe (cytologiczne lub histopatologiczne) podejrzanych zmian w piersi.
Mammografia jest najlepszą metodą wykrywania raka piersi we wczesnych stopniach zaawansowania, tj. u kobiet bez objawów klinicznych lub u kobiet z objawami klinicznymi przemawiającymi za rakiem. Według wskazań Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej, zaleca się wykonywanie mammografii u kobiet bez objawów klinicznych powyżej 40. roku życia z częstotliwością co rok. Ponad 90 proc. tych kobiet ma prawidłowy wynik badania.
W przypadku podejrzanych zmian wykonuje się badanie mikroskopowe materiału pobranego z tych miejsc. Potwierdzenie raka w badaniu pozwala rozpocząć leczenie.
Podstawową metodą leczenia raka piersi jest leczenie chirurgiczne. Najczęściej wykonuje się amputację radykalną piersi, która polega na całkowitym usunięciu gruczołu wraz z guzem i węzłami chłonnymi pachy w jednym bloku. Amputacja piersi nie jest operacją ciężką dla organizmu i znoszona jest dobrze, a powrót do sprawności, przy stosowaniu nowoczesnej rehabilitacji, jest szybki.
Inną metodą leczenia chirurgicznego raka piersi jest tzw. BCT, czyli leczenie oszczędzające sutek. Polega ono na usunięciu guza z marginesem zdrowych tkanek, usunięciu węzłów chłonnych pachy i następowym napromieniowaniu piersi. Leczenie to stosuje się we wczesnym zaawansowaniu raka.
Po leczeniu chirurgicznym ustala się wskazania do leczenia uzupełniającego, na które składają się radioterapia i leczenie systemowe (chemioterapia lub hormonoterapia).
Ogółem w Polsce można wyleczyć od 30 do 50 proc. kobiet chorujących na raka piersi. W krajach Unii Europejskiej i w USA wskaźnik ten wynosi 75 proc. W Polsce leczone są pacjentki zazwyczaj z zaawansowanym rakiem.
Warto jednak pamiętać, że rak piersi jest chorobą uleczalną, zwłaszcza we wczesnym stadium.