Do 1926 roku przetrwała struktura administracyjna z czasów autonomii galicyjskiej, z podziałem na gminy jednostkowe, w tym gminy Trzebinia-miasto, Trzebinia-wieś. Reskryptem wojewody krakowskiego z 7 lipca 1926 roku obie gminy zostały połączone w jeden organizm. Oznaczało to faktycznie przekształcenie obu gmin w gminę wiejską.
W dobie Księstwa Warszawskiego (1809-1815) Trzebinia i wszystkie miejscowości należały do departamentu krakowskiego i dzieliły się na powiaty: chrzanowski i krzeszowicki. Do powiatu należały gminy składające się z kilku wsi. Departamentem kierował wówczas prefekt, a powiatem podprefekt. Trzebinia i jej okolice wchodziły wówczas w skład powiatu krzeszowickiego.

Jednoosobowa władza wsi
W latach 1815-1846 Trzebinia i okolice należały do Okręgu Wolnego Miasta Krakowa, zwanego Rzeczpospolitą Krakowską.
W 1817 r. Trzebinia uzyskała prawa miejskie, otrzymując je od Senatu Wolnego Miasta Krakowa w czasie, gdy jego prezesem był hrabia Stanisław Wodzicki. Według wszelkiego prawdopodobieństwa, Trzebinia była pierwszym osiedlem, które pozyskało prawa miejskie od Senatu Wolnego Miasta Krakowa.
Konstytucja Wolnego Miasta Krakowa wprowadziła podział terenu na gminy wiejskie i miejskie. Do gminy wiejskiej przynależnych miało być co najmniej 3.500 mieszkańców. Jednoosobowym i jedynym organem był wójt, którego wybierało zgromadzenie gminne na dwa lata, spośród pełnoletnich i o nieposzlakowanej opinii obywateli, którzy umieli czytać po polsku oraz znali elementy arytmetyki. Administracji wójta podlegała gospodarka leśna i rolna w gminie oraz przemysł i handel, a w szczególności obrót artykułami pierwszej potrzeby. Wójt nadzorował własność narodową, zajmował się higienizacją wsi i administrował własnością gminną oraz funduszami gminnymi i gromadzkimi. Do jego gestii należało czuwanie nad spokojem, porządkiem i bezpieczeństwem publicznym. Zobowiązany był aresztować włóczęgów, osoby podejrzane. Musiał też często objeżdżać teren gminy i sporządzać raporty dla senatu. Wójt więc był organem sprawozdawczo-wykonawczym, jednak jego kompetencje decyzyjne były mocno ograniczone. Jako organ sądowniczy miał prawo ferować wyroki w pierwszej instancji w sprawach policyjnych, zagrożonych karą pozbawienia wolności do trzech miesięcy. W zakresie spraw cywilnych wydawał konsensy na zawarcie związków małżeńskich przez Żydów oraz wystawiał świadectwa pracy służbie domowej. W zakresie opieki zdrowotnej do obowiązków wójta należało sporządzanie list dzieci, podlegających szczepieniom przeciwko ospie. Wójt nie pobierał wynagrodzenia za swoją pracę, jednak dostawał 400 złp rocznie tytułem zwrotu wydatków na kancelarię. Status wójta przekreślał tradycyjny ustrój samorządowy.

Jak się rozwijała wieś
Trzebinia do roku 1847 była małym ośrodkiem górniczym i handlowym. Uruchomienie linii kolejowej przyspieszyło procesy urbanizacyjne w miasteczku i wsi. Trzebinia zaczęła się stawać centrum nowego ośrodka przemysłowego, który rozrastał się w stronę dworca i toru kolejowego. Na początku wieku XX, obok budynków przemysłowych, powstały przy dworcu i ulicy Kolejowej budynki handlowe. Otwarto wówczas hotele, restauracje, kioski, sklepiki, masarnie.
Ulica Kolejowa (przeszło 1,5 km długości) stała się głównym traktem komunikacyjnym między centrum a dworcem kolejowym. Ruch pieszy do stacji odbywał się wówczas ul. Ochronkową. Wszystkie zakłady przemysłowe powstałe na przełomie XIX i XX wieku powstały na obszarze Trzebini wsi, a częściowo Trzebionki, dlatego zabudowa mieszkalna zaczęła się koncentrować na południowo-zachodniej części ośrodka przemysłowego. Umożliwiło to sprzedaż gruntów z obszaru dworskiego pod zabudowę przemysłową i mieszkalną. Pastewnik dworski wykupiono pod dzielnicę Na Piaskach, zabudowano też łąki dworskie zwane Bagienko i Pukawiec, domy robotnicze powstały między ulicą Kolejową a Trzebionką, a także na południe od kościoła oraz przy drogach do Młoszowej i Myślachowic. Nowe funkcje ośrodka przemysłowego spowodowały powstanie odpowiednich budowli dla instytucji administracyjnych, oświatowych, kulturalnych i usługowych.

W dobie autonomii galicyjskiej
W 1868 roku powstało Starostwo Powiatowe w Chrzanowie, a powiat Chrzanów dzielił się na 84 gminy polityczne. Każda wieś stanowiła odrębną i samorządną gminę. Samorząd w dobie autonomicznej funkcjonował w oparciu o ustawę z 1866 roku. Trzebinia-miasto posiadała zwierzchność gminną, złożoną z naczelnika gminy, jego zastępcy oraz od dwóch do pięciu asesorów honorowych, organem wykonawczym gminy miejskiej był magistrat. W gminie wiejskiej władzę stanowiły: rada gminna, zwierzchność gminna, złożona z wójta i trzech asesorów. Przy wyborach do gmin obowiązywał system kurialny, wyborcy byli podzieleni na trzy grupy (kurie), w zależności od wysokości płaconych podatków. Każda kuria wybierała tę samą liczbę radnych, niezależnie od ilości wyborców. W 1867 roku w Trzebini utrzymywano dwie jednostki administracyjne: wiejską i miejską. W mieście dominowała ludność żydowska. Rada gminna Trzebini wsi składała się z 12 radnych, zarząd – czyli Wydział Rady Gminnej – tworzyli wójt i trzej asesorowie, wybierani spośród radnych. Wójtami Trzebini wsi w latach 1867-1918 byli Stanisław Bartosik, Leon Radło, Wojciech Kocot. Zarządy gminy wiejskiej i miejskiej pozbawione były większych funduszy ze strony władz powiatowych, a drobne dochody własne nie wystarczyły na ich szerszą działalność. Ustawy dla gmin wiejskich z 1866 roku dla trzydziestu miast większych z roku 1889, dla mniejszych miast i miasteczek z roku 1896 oraz oddzielne ustawy dla Lwowa i Krakowa, powodowały, że każdy typ samorządu miał inne uprawnienia. W miejsce gminy o jednolitym ustroju wprowadzono gminy bardziej zróżnicowane, zależnie od stopnia urbanizacji. W miejsce gminy ,,wolnej” wprowadzono gminę poddaną nadzorowi i kierownictwu wydziału powiatowego.