Zgodnie z kodeksem prawa kanonicznego małżeństwo może być rozwiązane tylko przez śmierć jednego z małżonków. Są jednak sytuacje, w których małżeństwo, choć posiada zewnętrzną formę, nie zostało dopełnione. W takim przypadku jest nieważne.
Przepisy kościelne precyzują, że sakrament jest nieważny, gdy w chwili zawierania związku między stronami istniała tzw. zrywająca przeszkoda małżeńska (np. brak wymaganego wieku, niemoc płciowa, różna wiara, święcenia, istnienie pokrewieństwa czy powinowactwa, złożenie ślubu wieczystego czystości), nie było zgody małżeńskiej lub była ona dotknięta istotnymi wadami, albo podczas wyrażania zgody nie została zachowana forma kanoniczna, czyli określony przez prawo sposób zawierania małżeństwa.
Małżeństwo korzysta jednak ze szczególnej ochrony prawnej, polegającej między innymi na domniemaniu jego ważności, przynajmniej do czasu, aż jego nieważność nie zostanie udowodniona. Sprawy małżeńskie katolików, w tym również orzekanie o nieważności małżeństwa, należą do kompetencji sądu kościelnego. Kompetentny do orzekania jest sąd kościelny tej diecezji, do której należy parafia będąca miejscem zawarcia małżeństwa. Przy wnoszeniu sprawy do trybunału kościelnego trzeba wnieść opłatę. Sprawy o unieważnienie małżeństw zawartych w diecezjach krakowskiej i bielsko-żywieckiej załatwia Sąd Metropolitalny w Krakowie, którego siedziba mieści się przy ulicy Franciszkańskiej 3. Jak się dowiedzieliśmy, z reguły postępowanie przed nim trwa dwa lata.