Junacy nie jednacy

Przez kilkadziesiąt lat, od połowy lat trzydziestych aż do początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, próbowano zagospodarować w sposób użyteczny dla państwa młodzież mającą problemy z podjęciem nauki albo pracy. Takie zadania miały przed wojną Junackie Hufce Pracy, po wojnie Służba Polsce, a od 1958 roku Ochotnicze Hufce Pracy. Karne szeregi junaków tej ostatniej organizacji stawały wielokrotnie na chrzanowskim placu Tysiąclecia.

Przez kilkadziesiąt lat, od połowy lat trzydziestych aż do początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, próbowano zagospodarować w sposób użyteczny dla państwa młodzież mającą problemy z podjęciem nauki albo pracy. Takie zadania miały przed wojną Junackie Hufce Pracy, po wojnie Służba Polsce, a od 1958 roku Ochotnicze Hufce Pracy. Karne szeregi junaków tej ostatniej organizacji stawały wielokrotnie na chrzanowskim placu Tysiąclecia.

Junacy każdej z tych organizacji mieli wykonywać prace fizyczne dla potrzeb obronności kraju i jego gospodarki, uczyć się zawodu oraz przygotowywać do obrony kraju.

Junacy Junackich Hufców Pracy działali tylko przez trzy lata poprzedzające wybuch II wojny światowej. Najbardziej znanym z nich jest święty Jan Paweł II, który w czasie swojej służby budował drogę z Zubrzycy na przełęcz Krowiarki (wyruszamy z niej na Babią Górę). We wrześniu 1939 roku junacy JHP walczyli ramię w ramię z wojskiem. Wspominał o nich nawet generał Kleeberg w swoim ostatnim rozkazie.

Junacy Służby Polsce, która istniała od 1948 roku byli na ziemi chrzanowskiej mniej widoczni, niż w innych regionach Polski, bo komenda powiatowa SP werbowała naszą młodzież do brygad pracujących na wielkich budowach rozpoczętych w ramach Planu 6-letniego. U nas takich efektownych przedsięwzięć nie było. Przynależność do SP była początkowo obowiązkiem ustawowym młodych ludzi, potem nabór był ochotniczy. W roku 1955 Służba Polsce zaprzestała działalności.
W Chrzanowie najbardziej rzucali się w oczy junacy Ochotniczych Hufców Pracy. Organizację tę utworzono w czerwcu 1958 roku a już w październiku powstał w okolicy pierwszy stacjonarny hufiec pracy. Junacy, którzy do niego trafili rozbudowywali zakłady chemiczne w Oświęcimiu.

Postawę polityczną junaków monitorował chrzanowski Zarząd Powiatowy Związku Młodzieży Socjalistycznej. Istniała nawet komisja do spraw OHP kierowana przez Antoniego Jazienickiego. Działające w naszym powiecie hufce 13-35, 13-37 i 13-40 (w OHP stosowano numery, podobnie jak w jednostkach wojskowych) były chwalone przez władze za udział w akcjach honorowego krwiodawstwa, czynach społecznych a nawet za datki na budowę żaglowca ,,Dar Młodzieży". Komendanci: Edmund Skiba, Jerzy Pejnarzowski i Edward Przepiórka byli komplementowani w publikacjach wydawanych przez chrzanowski zarząd ZSMP i przynajmniej czasami mogli być dumni ze swoich podopiecznych.

Gorsze opinie, trudno powiedzieć czy zasłużenie, krążyły o hufcu OHP 13-33 z Jaworzna współpracującym z Chrzanowskim Przedsiębiorstwem Budowlanym w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Możliwe, że ich obraz wpisywał się w dość powszechną wtedy niezbyt pochlebną opinię o budowlańcach.

Junacy z Chrzanowa świętowali swoje uroczystości na placu Tysiąclecia. Reprodukowane obok zdjęcia z uroczystości ślubowania i defilady pochodzą z publikacji wydanej z okazji wręczenia sztandaru chrzanowskiemu zarządowi Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej w 1980 roku.

Oprócz hufców stacjonarnych, nad których działalnością pieczę sprawowali oficerowie wojska, OHP organizowało także pracę dla uczniów i studentów, którzy chcieli dorobić parę groszy w czasie wakacji. Ich nikt nie próbował indoktrynować, uczyć musztry ani przygotowywać do służby wojskowej. Po roku 1992 z OHP odeszli zawodowi wojskowi, a organizacja zajmuje się od tego czasu przede wszystkim działalnością oświatową i wychowawczą.
(l)
Przełom nr 18 (1140) 7.5.2014