Czytając Lolitę w Teheranie

Podczas gdy strażnicy islamskiej rewolucji przeczesują ulice i robią naloty na domy, w prywatnym mieszkaniu w Teheranie młode kobiety czytają Nabokova, Fitzgeralda, Henry'ego Jamesa i Jane Austen pod okiem swojej profesorki.

Azar Nafisi zrezygnowała z prowadzenia zajęć z literatury na Uniwersytecie Teherańskim w proteście przeciw nakazowi noszenia chusty i stworzyła u siebie w domu tajne seminarium. Przez dwa lata (1995-1997) co tydzień spotykała się ze swoimi siedmioma studentkami, by dyskutować o powieściach i je analizować. Były to jej ostatnie lata w Iranie, później wyjechała do USA.

Przy okazji dla nas – czytelników - snuje opowieść o tym jak Iran się zmieniał od pierwszych chwil rewolucji.

Młodziutka Azar Nafisi rozpoczęła bowiem pracę na wspomnianej uczelni zaraz po powrocie do kraju, po studiach w USA w 1979 roku. Ówczesny Iran był w przededniu rewolucji, budziła się nadzieja na lepszą przyszłość.

We wspomnieniach Nafisi obserwujemy obalenie szacha, powrót ajatollaha Chomeiniego, radykalizację rewolucji, brutalne represje oraz wyniszczającą wojnę z Irakiem, w szczególności bombardowania Teheranu, które stają się koszmarem dla mieszkańców stolicy.

Czytając Lolitę w Teheranie porusza i zostaje w głowie na długo. Pokazuje, że słowa i książki mogą być nie tylko źródłem wiedzy, ale też przestrzenią wolności, kiedy cały świat wokół zdaje się tę wolność odbierać. Nafisi pokazuje, jak literatura może się stać formą oporu, a czytanie — aktem odwagi. W tej opowieści książki nie są zwykłą ucieczką od rzeczywistości, lecz schronieniem — i bronią.

To pozycja, która zyskała status książki kultowej — została przetłumaczona na ponad 30 języków. Najnowsze polskie wydanie z 2024 roku zostało wzbogacone o rozmowę z autorką.

W 2024 roku powstała też włosko-izraelska fabularna adaptacja filmowa książki w reżyserii Eran Riklis. Nie ma jeszcze informacji o polskiej dacie premiery.