Poznaj historię sanktuarium w Płokach

12 maja w Sanktuarium Matki Bożej Opiekunki Rodzin Robotniczych w Płokach, które jest jednym z Kościołów Jubileuszowych w Archidiecezji Krakowskiej, odbędzie się Dzień Jubileuszowy. Poznaj jego historię.

Nazwa miejscowości Płoki wzięła się od płukania, w przepływającej przez nią rzece Strumień, wydobytych z okolicznych ziemi kopalin. Właśnie tam, na niewielkiej skalistej górze Zagajnik, od około XIII wieku znajdował się kościół pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, przy którym ok. 1300 roku utworzono parafię.

Pierwsze wzmianki o świętopietrzu z tego miejsca pochodzą z 1328 roku.

Płocka świątynia

Już w średniowieczu, na co wskazują historyczne zapiski, do kościoła przybywały liczne pielgrzymki okolicznej ludności górniczej. Wierni nawiedzali znajdujący się w świątyni obraz Najświętszej Maryi Panny, trzymającej na ręku Dzieciątko Jezus.

Według świadectwa zapisanego przez polskiego dziejopisarza Jana Długosza, pierwszy kościół w Płokach był murowany z kamienia. Nie dotrwał jednak do czasów współczesnych. Spłonął podczas wielkiego pożaru 9 czerwca 1793 roku.

Kolejna świątynia, zbudowana na płockiej górze, powstała w 1811 roku w stylu klasycystycznym. Również ta budowla nie przetrwała próby czasu. Po zakończeniu II wojny światowej, w 1949 roku ks. proboszcz Dionizy Gąsiorek zdecydował o jej zburzeniu. Na jej miejscu wzniesiono nowy kościół, bardziej przystosowany do roli goszczącego liczne pielgrzymki. Dzięki temu może on pomieścić nawet kilka tysięcy wiernych, którzy go nawiedzają. Budowa, wsparta pomocą pielgrzymów, została ukończona w 1951 roku.

Na szlaku do Płok

Tradycja pielgrzymowania do Płok jest długa. Wskazuje na to zalecenie władz administracyjnych w pierwszej połowie XIX wieku, które z powodu wybuchu epidemii cholery w rejonie krakowskim, wezwały parafie, do tego, aby wstrzymać się z organizowaniem pielgrzymek 8 września do płockiego sanktuarium, ostrzegając przed niebezpieczeństwem rozszerzenia się zarazy.

Następnie aż do II wojny światowej 8 września, czyli w dzień parafialnego odpustu na główne święto do kościoła w Płokach przybywało około pięćdziesięciu tysięcy ludzi. Dzień ten miał zarówno w samej miejscowości, jak i okolicach charakter bardzo uroczysty. W wioskach zbierały się grupy pielgrzymów, które dołączały do grup parafialnych, prowadzonych przez kapłanów z krzyżem, przy dźwiękach orkiestry grającej religijne pieśni. Docierały one do sanktuarium najczęściej w wigilię święta i pozostawały do niedzieli przypadającej po nim. W okresie powojennym pielgrzymki zaczęły mieć charakter bardziej indywidualny.

Opiekunka Rodzin Robotniczych

Do dziś, codziennie, a zwłaszcza w niedziele, w świątyni obecni są pielgrzymi, którzy przynoszą dziękczynne wota oraz dziękują Matce Bożej Opiekunce Rodzin Robotniczych za otrzymane łaski. Inni przychodzą z prośbami.

Maryjny wizerunek z Płok pochodzi prawdopodobnie z XV w. Nazwisko autora oraz dokładna data jego powstania nie są znane. Przedstawia on Najświętszą Pannę z Dzieciątkiem na ręku i należy do jednych z najstarszych w Polsce obrazów przedstawiających Matkę Bożą. Namalowany jest na trzech deskach, a w jego tle dostrzec można wytłoczone w kredowym pozłacanym motywie wici akantu.

Biskup Michał Kunicki, sufragan krakowski przeprowadzający wizytację parafii w 1728 roku, nazwał obraz Matki Boskiej w Płokach „imago gratiosa”, czyli obraz łaskami słynący. Podobną relację przekazał biskup krakowski Andrzej Stanisława Kostka Załuski, wizytujący płockie sanktuarium w 1748 roku. Obaj hierarchowie zanotowali również, że dzieło było ozdobione srebrną sukienką ze złoconymi kwiatami, a obok niego wisiały liczne wota, które składali pielgrzymi.

We wrześniu 1982 roku aktu koronacji koronami papieskimi wizerunku Matki Bożej Patronki Rodzin Robotniczych dokonał kardynał Franciszek Macharski, ówczesny metropolita krakowski. Wierni licznie zgromadzeni w Płokach na tym wydarzeniu usłyszeli wówczas z jego ust następujące słowa: „Matko Boża, my Ciebie dziś koronujemy na Patronkę, Opiekunkę Matkę i Królową polskich robotniczych rodzin. Rodzino Polska, bądź sobą, a uratujesz Polskę i chrześcijaństwo na tej ziemi”.

Po kradzieży koron w 1998 roku rekoronacji obrazu dokonał ponownie kardynał Franciszek Macharski.

– W sanktuarium w Płokach od niepamiętnych czasów istnieje bardzo żywy kult Matki Bożej. Nie tylko wśród parafian, ale wśród szerzej rozumianej społeczności lokalnej. Szczególnie jest to widoczne w czasie corocznego odpustu, który na początku września trwa prawie tydzień. W poszczególne dni przybywają do sanktuarium pielgrzymi, bardzo często są to piesze pielgrzymki z okolicznych parafii – mówi ks. Tadeusz Tylka, proboszcz płockiej parafii.

Naznaczeni obecnością błogosławionego męczennika

Jednym z charakterystycznych rysów duszpasterstwa w Płokach jest kult bł. ks. Michała Rapacza, który był administratorem parafii w Płokach i tam zginął śmiercią męczeńską.

Kapłan, który został wyniesiony do chwały ołtarzy w krakowskich Łagiewnikach 15 czerwca 2024 roku, pochodził z Tenczyna. Urodził się 16 września 1904 roku. 1 lutego 1931 roku przyjął święcenie kapłańskie z rąk abp. Adama Stefana Sapiehy. Pracował jako wikariusz w Płokach, a następnie w latach 1933-1937 w Rajczy koło Żywca. Wrócił do pierwszej parafii w 1937 roku jako administrator.  11 maja 1946 roku, tuż przed północą, do jego mieszkania zapukała grupa kilkunastu uzbrojonych mężczyzn, którzy podawali się za partyzantów. Ciało ks. Michała następnego dnia rano znalazł młody pasterz, Augustyn Duda, który wraz z rówieśnikami pędził bydło na pastwisko.

– Od dnia beatyfikacji oprócz cudownego obrazu Matki Bożej, drugim skarbem sanktuarium jest sarkofag z relikwiami bł. ks. Michała Rapacza. Od tego czasu znacząco wzrósł ruch pielgrzymkowy, wcześniej widoczny raczej tylko w czasie wrześniowego odpustu. Aktualnie praktycznie każdego dnia przybywają do Płok pielgrzymi. Są to zazwyczaj osoby indywidualne oraz pielgrzymki rodzinne. W soboty częściej odwiedzają nas zorganizowane grupy autokarowe, często prowadzone przez kapłanów, którzy celebrują w sanktuarium Msze św. i prowadzą modlitwy z wiernymi przez wstawiennictwo Matki Bożej i bł. ks. Michała. Wiele z nich udaje się również z modlitwą do lasu plebańskiego, gdzie znajduje się krzyż postawiony przez IPN w miejscu męczeńskiej śmierci bł. ks. Michała Rapacza – dzieli się proboszcz.

***

Dzień Jubileuszowy w Sanktuarium Matki Bożej Patronki Rodzin Robotniczych w Płokach  odbędzie się w poniedziałek, 12 maja. To dla tej wspólnoty również dzień 79. rocznicy śmierci bł. ks. Michała Rapacza. O godz. 16.30 rozpocznie się procesja od kościoła do miejsca śmierci, natomiast w drodze powrotnej do świątyni odprawiona zostanie Droga Światła, po której ok. godz. 18.00 rozpocznie się Msza św. z udzieleniem sakramentu bierzmowania. Uroczystości poprowadzi bp Adam Bab.

Więcej informacji na temat diecezjalnych obchodów Roku Jubileuszowego dostępnych jest na okolicznościowej stronie internetowej.

Źródło: Biuro Prasowe Archidiecezji Krakowskiej