Młodzieżowe Słowo Roku 2023. Bambik, delulu, a może odklejka?

Trwa ostatni etap plebiscytu na Młodzieżowe Słowo Roku, organizowanego przez PWN. Na temat plebiscytu i młodzieżowego slangu rozmawiamy z Tadeuszem Kołaczem, polonistą, głównym specjalistą w wydziale edukacji Starostwa Powiatowego w Chrzanowie.

Agnieszka Filipowicz: Pana zdaniem młodzieżowy slang wzbogaca nasz język, czy wręcz przeciwnie - zubaża go i trywializuje?
Tadeusz Kołacz: Slang to potoczna odmiana języka, zatem o ubogaceniu trudno mówić. Jest to ciekawostka formalna, beka(*1). Już dzieci poznające język, reagują na jego zawiłości i wyjątki, tworząc neologizmy, wspominane przez lata na rodzinnych imprezach. Młodzi mają świeżość i dopóki nie stracą zapału, starają się naprawiać świat; dotyczy to także improwizacji językowych. Baza(*2), że skoro tylko nowe słowa nie będą cringe(*3), mogą próbować zagnieździć się w języku.

Co Pan sądzi o plebiscycie na Młodzieżowe Słowo Roku?
O tempora, o mores(*4)! Dobrze, że w czasach, w których sale koncertowe wypełnia niejaki pan Zenek, tłumy na wystawach przyciągają zasuszone truchła, a wieczór autorski poety gromadzi kilku krewnych /kompletna odklejka/ (*5), szanowne grono językoznawców pochyliło się nad wynalazczością językową młodzieży. IMO(*6), boomer(*7) mego pokroju wolałby neologizmy tworzone przez Leśmiana, Lema, Gombrowicza(*8) czy jesieniary(*9) Szymborskiej, brzmiące ICH poetyką. Życie nie zna próżni. Już dawno drewno i skórę zastąpił plastik i skaj.

Jakie słowo młodzieżowego slangu Pana najbardziej irytuje, a które bawi?
O irytacji nie ma mowy, co najwyżej side eye(*21). Jest kilka słów ciekawych, chociażby zgerypała(*22), brzmiące echem wspomnianego Leśmiana. Podoba mi się słowo z 2018 r. dzban(*23), które oporowo(*24) koresponduje z ogłoszonym na 24 listopada dniem buraka(*25). Językoznawcy powinni postulować o uczynienie tego dnia świętem narodowym - np. dniem LOLa(*26).

A może jednak warto czasem poeksperymentować z językiem?
Bratku(*10) mój czy nawet bambiku(*11), delulu(*12) czy drillowcu(*13), slay(*14), iż Fr/FR(*15) eksperymentujesz z językiem. Zabawa z językiem to sztos(*16). Wynagrodzić ci to może powabna alternatywka(*17), krzycząc do Ciebie essa(*18), a dla której staniesz się git(*19) sigmą(*20).

Pożartowaliśmy, a może teraz coś na poważnie?
Współczesny język polski ubożeje, czy wręcz zamiera. Popularne komunikatory internetowe epatują pustką myślową, banałem, straszą błędami merytorycznymi, gramatycznymi, nawet ortograficznymi. A przecież tworzą je redaktorzy zawodowo zajmujący się językiem. Młodzież wynosi ze szkoły słabą znajomość słownictwa czynnego. Chyba więcej zna słów angielskich niż polskich.

Co robić w tej sytuacji?
Rozmawiajmy ze sobą, piszmy do siebie pełnymi zdaniami. Proponuję zacząć w najbliższy dwudzionek(*27).

Słownik przede wszystkim dla boomerów, zgredów, antyków, starych, pierników, matuzalemów, pryków, ramoli, staruchów, tetryków i wapniaków (opr. Tadeusz Kołacz):
*1 beka - coś śmiesznego;
*2 baza - wyraz aprobaty;
*3 cringe - coś żałosnego, obciachowego;
*4 słowa Cycerona, takiego old boomerowego zgreda;
*5 odklejka - oderwanie od rzeczywistości;
*6 IMO - wg mnie;
*7 - boomer osoba starsza, reprezentująca pokolenie baby boom (urodzony w latach 40., 50., 60);
*8 dawni literaci, znani ze starej matury;
*9 jesieniara - lubi jesień, noszenie szalików, picie herbaty i koniaku;
*10 bratku - bracie, ziomie;
*11 bambik - żółtodziób, słabeusz;
*12 delulu - zakochany w swoim idolu;
*13 drillowiec - interesujący się rapem;
*14 slay - świetnie, znakomicie;
*15 Fr/FR - naprawdę, na serio;
*16 sztos - coś niesamowitego;
*17 alternatywka - dziewczyna o alternatywnych zachowaniach i upodobaniach;
*18 essa - okrzyk radości, pozytywnych emocji;
*19 git - git człowiek, staroświecki komplement;
*20 sigma - intrygujący facet, samotny wilk;
*21 side eye - zażenowanie, krzywe spojrzenie;
*22 zgerypała - niepowodzenie, niefart;
*23 dzban - osoba niezbyt inteligentna;
*24 oporowo - najlepiej, intensywnie;
*25 burak, też; warzywo;
*26 LOL - dureń, kretyn;
*27 dwudzionek - weekend.

Czy wiesz, że:
Młodzieżowe Słowo Roku to plebiscyt organizowany przez Wydawnictwo Naukowe PWN pod patronatem naukowym Uniwersytetu Warszawskiego. Jest przedsięwzięciem popularyzującym język polski wśród młodzieży, zapoczątkowanym w 2016 roku w ramach projektu Słowa klucze i programu Narodowego Centrum Kultury "Ojczysty - dodaj do ulubionych".

Zwycięskie słowa w poprzednich edycjach plebiscytu:

• 2022: essa - coś, co przychodzi łatwo;
• 2021: śpiulkolot - miejsce do spania, słowo nawiązuje do mema, śpiulkać to ‘spać`;
• 2020: Młodzieżowe Słowo Roku nie zostało wybrane;
• 2019: alternatywka - dziewczyna o alternatywnych upodobaniach i zachowaniach;
• 2018: dzban - osoba niezbyt inteligentna;
• 2017: Iks de/ xD - coś zabawnego, śmiesznego;
• 2016: sztos - coś fajnego, niesamowitego, fantastycznego.

Na ulubione młodzieżowe słowa można głosować za pomocą formularza na stronie sjp.pwn.pl tylko do 30 listopada 2023 (do godz. 12.00). Dla tych, którzy chcą wziąć udział w plebiscycie na Młodzieżowe Słowo Roku 2023, podajemy LINK