Awizo, (tego) awiza, (tych) awizów

Radzi Maciej Malinowski. Autor jest mistrzem ortografii polskiej (katowickie „Dyktando”), autorem książek „(...) boby było lepiej”, „Obcy język polski” i „Co z tą polszczyzną?”

Radzi Maciej Malinowski. Autor jest mistrzem ortografii polskiej (katowickie "Dyktando"), autorem książek "(...) boby było lepiej", "Obcy język polski" i "Co z tą polszczyzną?"

Kiedy listonosz przynosi przesyłkę poleconą, ale w domu nie zastaje adresata, wówczas zostawia w skrzynce na listy awizo. Awizo jest 1. `pisemnym zawiadomieniem o nadejściu listu lub paczki albo przekazu pieniężnego, które należy potem odebrać na poczcie`, 2. `pisemnym zawiadomieniem o dokonaniu operacji handlowej lub bankowej, o wysłaniu towaru itp.`.

Mówi się często:
- Muszę iść na pocztę, bo listonosz zostawił awizo;
- W skrzynce na listy znowu znalazłam jakieś awizo;
- To już drugie awizo w tym tygodniu, a przecież byłam przed południem w domu!

Jak nietrudno się domyślić, awizo jest słowem pochodzenia obcego, które przejęliśmy z języka włoskiego (wł. avviso `zawiadomienie, powiadomienie`) lub hiszpańskiego (hisz. aviso `wiadomość`). Pierwotnie słowem tym Hiszpanie nazywali `niewielki, szybki okręt wojenny do służby patrolowej i pomocniczej` (od barca de aviso `łódź do przesyłania wiadomości`), dlatego później zaczęto tak mówić na samą `wiadomość, informację o czymś`.

Ponieważ wyraz awizo kończy się na -o, czyli ma rodzaj gramatyczny nijaki, niektórzy sądzą, że nie podlega odmianie. Tymczasem - nie, awizo przyjmuje normalne formy fleksyjne: w liczbie pojedynczej awizo, awiza, awizu, awizo, z awizem, o awizie (na awizie), a w liczbie mnogiej (te) awiza, awizów (nie: awiz), awizom, awiza, z awizami, o, na, awizach.

Mówmy więc zawsze:
- Nie miałem żadnego awiza;
- Idę na pocztę z awizem;
- Po awizie nie było śladu;
- Mam dość tych awizów;
- O awizach z kilku tygodni w ogóle nie słyszałem.

Zdradzę Państwu, że dawniej był też w użyciu rzeczownik (ten) awiz, utworzony wprost z francuskiego słowa avis (`doniesienie`). Jako wyraz męski, awiz odmieniał się rzecz jasna inaczej: w liczbie pojedynczej awiz, awizu, awizowi, awiz, z awizem, o awizie; w liczbie mnogiej awizy, awizów, awizom, awizy, awizami, awizach.
Być może właśnie owa okoliczność sprawiła, że kiedy (ten) awiz został zastąpiony na dobre biernikiem (to) awizo, w dopełniaczu liczby mnogiej "pozostała" postać (tych) awizów. Zwykle formy pluralne rzeczowników rodzaju nijakiego mają w II przypadku tzw. końcówkę zerową, np. (te) zera - (tych) zer; (te) scherza [wym. skerca] - (tych) scherz, (te) srebra - (tych) sreber. Owo (tych) awizów wymyka się więc spod reguły (powinno być awiz).

Skoro istnieje w polszczyźnie rzeczownik awizo, to musi być i czasownik awizować, czyli `zawiadamiać o nadejściu przesyłki, wysłać awizo`, np.
- Urząd pocztowy awizował przesyłkę;
- Urzędniczka awizowała listy polecone;
- Listonosz zaawizował lokatorowi przyjście z ZUS-u renty.
W ostatnim czasie upowszechnia się jednak ów czasownik (głównie w środowisku dziennikarzy sportowych) w znaczeniu `zapowiadać, powiadamiać, anonsować`, np.
- Trener drużyny przeciwnej awizował przyjazd swojej drużyny w najsilniejszym składzie;
- Obydwa kluby awizowały składy na finał ligi już dawno;
- Opiekun Włókniarza nie awizował żadnego zawodnika zagranicznego.
- Trener awizuje występ w meczu nowego piłkarza.
Nie jest to polszczyzna zasługująca na poparcie. Lepiej tak nie mówić (są przecież rodzime odpowiedniki) i awizowanie zostawić poczcie...

PRZEŁOM nr 26 (996) 29 VI 2011