Opinia w sprawie likwidacji bibliotek. Burmistrz nie będzie zachwycony

Stanowisko mieszkańców w sprawie zamiaru likwidacji filii biblioteki jest kluczowe – taką ocenę zawiera opinia wydana przez bibliotekę w Chrzanowie, posiadającą kompetencje biblioteki powiatowej, czyli właściwą do oceny w sprawie projektowanej przez samorząd Trzebini likwidacji 7 trzebińskich filii bibliotecznych.

W  listopadzie ubiegłego roku trzebińscy radni poparli uchwałę intencyjną o likwidacji 7 filii bibliotecznych: w Młoszowej, Czyżówce, Dulowej, Karniowicach, na os. Widokowym, w Sierszy i na Wodnej. Za tą decyzją przemawiać miało słabe czytelnictwo w tych placówkach oraz otwarcie nowej siedziby trzebińskiej książnicy przy ul. Ochronkowej 7. Podjęcie tej uchwały było pierwszym krokiem w procedurze. Kolejnym etapem jest wydanie opinii na ten temat przez bibliotekę powiatową. Poprzedziła ją analiza działalności placówek oraz danych statycznych udostępnionych przez trzebińską MBP. Dziś została wydana opinia.

Opinia

Jak został oceniony zamiar likwidacji filii?

Likwidacja Filii  Nr 9, os. Widokowe 21 (budynek SP 8) – OPINIA POZYTYWNA.

Rada Osiedla wyraziła pozytywną opinię dot. likwidacji filii; brak reakcji ze strony mieszkańców osiedla na ogłoszenie na stronie rady osiedla oraz na zaproszenie do uczestnictwa w zebraniu.

Likwidacja Filii Nr 1, ul. 1 Maja 97a na os. Wodna (Dom Gromadzki/Dom kultury) – OPINIA NEGATYWNA.

Rada Osiedla wystosowała do Burmistrza Miasta Trzebini pismo poparte podpisami mieszkańców z kategorycznym sprzeciwem dot. likwidacji filii biblioteki.

Likwidacja Filii  Nr 3,  ul. Krakowska 143 w Młoszowej (Dom kultury) – OPINIA NEGATYWNA.

Sołtys i Rada Sołecka jest przeciwna likwidacji filii. Zebrano 270 podpisów mieszkańców pod sprzeciwem wobec zamiaru likwidacji filii. Opinia Rady Sołeckiej została przekazana do Burmistrza Miasta Trzebini oraz Radnych Gminy Trzebinia  (data pisma 22.11.2024r.) oraz odczytana na sesji rady 28 listopada 2024 r., przed głosowaniem nad uchwałą intencyjną w sprawie zamiaru likwidacji 7 filii biblioteki.

Likwidacja Filii  Nr 7 ul. Szkolna 15 w Czyżówce (Dom kultury) – OPINIA NEGATYWNA.

Sołtys i Rada Sołecka w imieniu mieszkańców zawnioskowała do Burmistrza Miasta Trzebini o pozostawienie filii biblioteki argumentując tym że: Czyżówka jest najmniejszym sołectwem otoczonym lasami, nie ma dobrej komunikacji z centrum Trzebini, biblioteka mieści się w budynku domu kultury koło szkoły i placu zabaw, budynek jest ocieplony i w dobrym stanie technicznym.

Likwidacja Filii  Nr 8, ul. Łokietka 34 w Karniowicach (Dom kultury) – OPINIA NEGATYWNA.

Sołtys, Rada Sołecka oraz mieszkańcy na spotkaniu 13 stycznia 2025 roku, wyrazili opinię negatywną co do likwidacji filii biblioteki.

Likwidacja Filii  Nr 11 ul. Brata Alberta 5 w Dulowej (budynek OSP) – OPINIA NEGATYWNA.

Sołtys i Rada Sołecka na zebraniu rady w dniu 14.01.2025r., w składzie 4 osobowym (bez mieszkańców), podjęli uchwałę Nr 1/2025 popierającą likwidację filii biblioteki. Mieszkańcy Dulowej wystosowali 3.02.2025r. petycję przeciw likwidacji filii biblioteki, którą podpisało 81 mieszkańców.

Likwidacja Filii  Nr 12 ul. Grunwaldzka 97a na os. Siersza (blok socjalny) – OPINIA NEGATYWNA.

Rada Osiedla Siersza w imieniu mieszkańców osiedla wyraziła opinię negatywną w stosunku do zamiaru likwidacji filii biblioteki w Sierszy, którą przekazała pismem z 30.01. 2025r. Burmistrzowi Miasta Trzebini.

Uzasadnienie

- Nie można zgodzić się z twierdzeniem, że likwidacja filii nie wpłynie w żaden sposób na dostępność zbiorów bibliotecznych dla mieszkańców gminy i nie spowoduje zakłóceń w wykonywaniu dotychczasowych zadań przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Trzebini. Przyjęta w uzasadnieniu argumentacja, że wskazane do likwidacji filie znajdują się w niedalekiej odległości od głównej siedziby biblioteki w większości jest niezgodna ze stanem faktycznym – czytamy w opinii.

Za likwidacją filii  - jak wynika z dokumentu - nie przemawia również argument ekonomiczny i potencjalnych oszczędności, jakie miałyby powstać.

- Budynki, w których znajdują się 4 filie biblioteki są jednocześnie miejscem działalności domu kultury i zapewne będą nadal utrzymywane z budżetu gminy. Filia w Dulowej znajduje się w budynku OSP, którego właścicielem także jest gmina. W Sierszy również istnieje możliwość lokalizacji filii biblioteki w budynku gminy. Wobec powyższego bezzasadna wydaje się likwidacja filii w tych miejscach – argumentuje instytucja wydająca opinię.

Liczby

Roczne koszty utrzymania 6 lokali  filii przewidzianych do likwidacji wyniosły łącznie:

• w 2023 roku – 54 912,42 zł
• w 2024 roku – 55 337,75 zł

- Biorąc pod uwagę plan dochodów bieżących gminy Trzebinia na 2025 rok (wg Uchwały Nr IX/73/IX/2024 - 213 067 615,08 zł) oraz planowane wydatki bieżące (202 101 471,83 zł), a także wzrost kosztów mediów w 2025r., roczne koszty utrzymania lokali stanowią zaledwie 0,03 % wydatków bieżących gminy. Zaplanowana na 2025r. dotacja podmiotowa dla Miejskiej Biblioteki Publicznej w Trzebini na działalność bieżącą wg wymienionej wyżej Uchwały wynosi 3 647 000 zł co stanowi 1,80 % wszystkich wydatków bieżących gminy. Ewentualne zwiększenie zatrudnienia w bibliotece głównej np. o 3 etaty skutkowałoby zwiększeniem dotacji podmiotowej dla biblioteki o ok. 0,1 % wydatków bieżących gminy – czytamy w uzasadnieniu opinii.

Wnioski

Opinia biblioteki powiatowej jest jednoznaczna. Jakie płyną z niej konkluzje?

• planowana przez Radę Miasta Trzebini likwidacja filii bibliotecznych przyczyni się do wykluczenia znacznej części mieszkańców gminy Trzebinia z dostępu do kultury, edukacji i wiedzy (szczególnie w przypadku seniorów, dzieci i osób z ograniczoną mobilnością – dostęp do tych zasobów zostanie utrudniony, a w wielu sytuacjach wręcz niemożliwy, co w dłuższej perspektywie może wpłynąć na pogłębianie nierówności społecznych
• w sołectwach biblioteka może pełnić szerszą funkcję niż tylko wypożyczalni książek, może stać się centrum życia społecznego dla tych środowisk, pod warunkiem stworzenia odpowiednich do tego warunków (wspieranie filii bibliotecznych między innymi poprzez ich modernizację stanowi inwestycję w rozwój kultury, edukacji i integracji społecznej)
• w przypadku trudności finansowych lub organizacyjnych należy poszukać alternatywnych źródeł wsparcia między innymi możliwych do pozyskania na ten cel grantów, a także nawiązania współpracy z organizacjami pozarządowymi.

Podsumowanie

• przywołana w argumentacji liczba wypożyczeń w planowanych do likwidacji filiach na podstawie danych z 2023 i 2024 roku nie odbiega zasadniczo od liczby wypożyczeń w innych filiach (o zbliżonej liczbie mieszkańców i liczbie zarejestrowanych czytelników)
• osiąganie przez filie wyższych wskaźników uzależnione jest w dużej mierze od liczby dni i dogodnych godzin otwarcia dla czytelników (na 12 fili tylko dwie - filia w Młoszowej i w Gaju są czynne przez trzy dni, czyli 24 godziny tygodniowo, a pozostałe są otwarte przez 2 dni, czyli 16 godzin w tygodniu)
• zlikwidowanie 6 filii może prowadzić nie tylko do osłabienia roli biblioteki, jako lokalnego centrum kultury i edukacji, ale też do osłabienia zaufania lokalnej społeczności do instytucji publicznych.
• szczególnie ważne jest utrzymanie filii bibliotecznych na wsi, gdzie ich funkcjonowanie służy budowaniu społeczeństwa opartego na równym dostępie do edukacji i kultury.

Opinia powiatowej biblioteki nie jest jednak wiążąca dla samorządu. Jeśli radni miejscy uznają, że 7 filii bibliotecznych należy jednak zamknąć, mogą to uczynić po upływie pół roku od momentu podjęcia uchwały intencyjnej (28 listopada 2024 r).