Chudniesz, choć sporo jesz, lub tyjesz, mimo że liczysz każdą kalorię? Sprawdź hormony tarczycy, wpływające na tempo przemiany materii – radzi dr n. med. Jacek Szymkowiak, ordynator oddziału wewnętrznego o profilu endokrynologicznym w Szpitalu Powiatowym w Chrzanowie.

Magda Balicka: Choć tarczyca jest mała, ma olbrzymi wpływ na nasze zdrowie fizyczne i psychiczne.
Jacek Szymkowiak: Gruczoł ten produkuje hormony sterujące przemianą materii w całym organizmie. Jeśli tarczyca wytwarza za mało, lub za dużo hormonów, pojawiają się problemy ze zdrowiem.

Kobiety częściej mają kłopoty z tarczycą, niż mężczyźni?
- Pewien wpływ na to mają wahania żeńskich hormonów płciowych. Na szczęście potrafimy nad tym zapanować, czyli leczyć choroby tego gruczołu. Najczęstsze to jego nadczynność lub niedoczynność.

Zacznijmy od nadczynności.
- Kiedy tarczyca wytwarza za dużo hormonów, przemiana materii jest za szybka. Odbija się to na pracy każdego narządu i samopoczuciu. Chociaż nie chcemy – chudniemy. Ciągle jest nam za gorąco, chodzimy rozdrażnieni, nie panujemy nad emocjami. Mamy przyspieszone tętno, kołatanie serca, wilgotną skórę. Dokucza nam bezsenność, biegunki.

Dlaczego jest za dużo hormonów?
- Winny bywa układ odpornościowy, który produkuje przeciwciała pobudzające pracę tarczycy. Tak się dzieje przy chorobie Gravesa-Basedowa. Przyczyną może być też tzw. wole guzkowe nadczynne. Guzki gorące wydzielają duże ilości hormonów tarczycy.

Jak się leczyć?
- Podajemy leki hamujące wydzielanie hormonów. Jeśli kuracja nie poskutkuje albo tarczyca jest tak rozrośnięta, że uciska tchawicę, stosuje się operacyjne usunięcie części tego gruczołu lub leczenie jodem radioaktywnym.

Gdy zaś tarczyca produkuje za mało hormonów, pojawia się niedoczynność.
- Przemiana materii ulega wówczas spowolnieniu. W efekcie, choć ograniczymy jedzenie, przybieramy na wadze. Ciągle jest nam zimno, jesteśmy senni, wolniej myślimy, z trudem się koncentrujemy. Serce pracuje wolno, skóra jest sucha, twarz obrzęknięta. Miewamy też duszności, bóle stawów, zaparcia, a u kobiet miesiączki są nieregularne i obfite.

Powody?
- Przyczyną może być niedobór jodu w pożywieniu albo zaburzenia układu immunologicznego. Produkuje on przeciwciała, które niszczą tarczycę. Bywa też tak, że winę ponosi zła praca przysadki mózgowej, która steruje wydzielaniem hormonów przez tarczycę.

Brzmi groźnie.
- Terapia jest dość łatwa i skuteczna. Podaje się preparaty z tyroksyną. Na początku stosuje się niewielkie dawki tego hormonu, potem zwiększa się je, uwzględniając indywidualną reakcję na preparat. Leki w postaci tabletek doustnych trzeba przyjmować do końca życia, aby uzupełniać niedobór tyroksyny.

Rozmawiała Magda Balicka

Tarczyca to niewielki gruczoł znajdujący się poniżej szyi. Zwykle można ją wyczuć tuż pod chrząstką tarczowatą krtani (zwaną grdyką lub „jabłkiem Adama”). Tarczyca składa się z dwóch płatów, położonych po bokach tchawicy i połączonych cienkim paskiem tkanki przedniej powierzchni tchawicy.

Tarczyca produkuje i wydziela do krwi hormony - tyroksynę i trijodotyroninę, zwane hormonami tarczycowymi. Hormony te regulują tempo przemiany materii i wiele ważnych procesów w organizmie. Hormony tarczycy są niezbędne do prawidłowego dojrzewania. Ich niedobór w dzieciństwie może prowadzić do zaburzeń rozwoju, a nawet niedorozwoju umysłowego. We krwi tyroksyna jest przetwarzana do trijodotyroniny, która wywiera działanie biologiczne. Do wytwarzania hormonów tarczycy niezbędny jest jod.

Przełom nr 43 (859) 22 X 2008