Abonament - abonamentowy Abonent - abonencki

Polszczyzna łatwizna. Maciej Malinowski jest mistrzem ortografii polskiej (katowickie „Dyktando”), autorem książek „(...) boby było lepiej”, „Obcy język polski” i „Co z tą polszczyzną”

Polszczyzna łatwizna. Maciej Malinowski jest mistrzem ortografii polskiej (katowickie "Dyktando"), autorem książek "(...) boby było lepiej", "Obcy język polski" i "Co z tą polszczyzną"

Nie wolno mylić wyrazów abonament i abonent. Obydwa rzeczowniki nie są rodzime, zapożyczyliśmy je z języka francuskiego (abonnement i abonné, dosł. abonujący; to drugie weszło do obiegu za pośrednictwem niemieckiego Abonnent).
Abonament jest rzeczownikiem nieżywotnym i oznacza przedpłatę, opłatę z góry za korzystanie z jakichś usług lub otrzymywanie przez określony czas produktów w zamian za wniesienie opłaty od razu lub zobowiązanie się do regularnych opłat; także dowód uiszczenia takiej opłaty, zwykle w postaci blankietu z opłatami.

Abonent, jako rzeczownik żywotny, nazywa osobę korzystającą z abonamentu, czyli wnoszącą regularną opłatę za korzystanie z czegoś lub otrzymywanie czegoś. Inaczej na abonenta mówi się prenumerator, dawniej było także w obiegu słowo przedpłatnik.
A zatem z jednej strony płaci się abonament radiowo-telewizyjny (miesięcznie, kwartalnie, półrocznie lub rocznie), przechodzi z karty na abonament za usługę komórkową w Orange, Plus czy T-Mobile czy wykupuje abonament na obiady, koncerty do filharmonii lub miejsce postojowe w mieście. Z drugiej - są Biura Obsługi Abonenta, nowe oferty dla abonentów sieci komórkowych i internetu, a niekiedy bywa tak, że abonent jest czasowo niedostępny (głos w słuchawce telefonu).

Dawniejsze słowniki poprawnej polszczyzny (np. Słownik ortoepiczny. Jak mówić i pisać po polsku Stanisława Szobera, Warszawa 1936, s. 1) przestrzegały przed tym, by nie mówić i nie pisać... ambonament (przez skojarzenie z amboną - kazalnicą), a w l. mn. nie używać formy o zakończeniu -a (abonamenta zamiast abonamenty). Istniałaby forma abonamenta, gdyby chodziło latynizm abonamentum.

Dlatego muszą być (te) abonamenty...
Kiedyś słowo abonament miało inną składnię, mógł być abonament (czego), np. loży w teatrze, miejsca w teatrze czy w filharmonii, dzisiaj wykupujemy abonament (na co), np. na koncerty, na obiady w stołówce, i abonament (do czegoś), np. do kina.
Dodam, że różnica między abonamentem i abonentem uwidacznia się też w formach gramatycznych: (ten) abonament, (tego) abonamentu, (te) abonamenty oraz (ten) abonent, (tego) abonenta, (ci) abonenci.

Od rzeczownika abonament tworzy się przymiotnik abonamentowy, a od rzeczownika abonent - przymiotnik abonencki. Może więc być karta abonamentowa, opłata abonamentowa i sprzedaż abonamentowa czy system abonamentowy oraz telefonia abonencka, abonencka sieć telefoniczna, abonencki system komputerowy czy kod abonencki (np. w Orange).
Nie należy kontaminować (czyli krzyżować) wyrazów abonamentowy i abonencki i mówić czy pisać abonamencki. Tymczasem zdarza się to dość często...

Na jednym z portali czytam, że ktoś ma problem abonamencki (zamiast abonencki), gdyż korzystał przez rok z abonamentu 29,99 zł Smart Plan Mix, a później musiał płacić 79,99 zł, a ktoś inny zapomniał kodu abonamenckiego (zamiast abonenckiego). Gdzieś indziej młody człowiek żali się na ogromny rachunek abonamencki (prawie 600 zł) i prosi o pomoc, jak wybrnąć z tej sytuacji.

Nierzadko natrafiam również na wiele innych, błędnych określeń, np. numer abonamencki, koszt abonamencki, konto abonamenckie, login abonamencki, haracz abonamencki, okres abonamencki, zestaw abonamencki, kanał abonamencki, charakter (umowy) abonamencki, obiad abonamencki, miesiąc abonamencki, przymus abonamencki (radiowo-telewizyjny), pakiet abonamencki, system abonamencki, umowa abonamencka, gniazdo abonamenckie, centrale abonamenckie, abonamenckie miejsca postojowe, cyfrowe linie abonamenckie, kary abonamenckie, opłaty abonamenckie itp.

Nie muszę dodawać, że we wszystkich podanych przykładach słowo abonamencki należało zastąpić albo wyrazem abonencki, albo wyrazem abonamentowy.

Warto na koniec dodać, że istnieje jeszcze w polszczyźnie słowo abonować (fr. abonner), choć używa się go przeważnie w języku urzędowym. Abonować znaczy: wznosić regularną opłatę za prawo do korzystania z czegoś lub z otrzymywania czegoś; także otrzymywać coś na podstawie abonamentu. Ktoś może więc abonować tygodnik "Polityka", abonować skrytkę pocztową lub abonować miejsce w filharmonii.
Przełom nr 22 (1144) 4.6.2014