Zdrowy kręgosłup - lepsze życie

Oglądajmy nasze dzieci regularnie. Wtedy jest szansa na wykrycie wad postawy oraz skrzywień kręgosłupa na tyle wcześnie, by można je było skorygować - radzi dr n. med. Katarzyna Smółka, specjalista rehabilitacji medycznej.

Grażyna Kaim: Mało ruchu, siedząca praca, wypoczynek też przed telewizorem lub komputerem. To wszystko nie służy kręgosłupowi i sprzyja wadom postawy.
Katarzyna Smółka: Ruch, aktywny sposób spędzania czasu to jeden ze skuteczniejszych sposobów profilaktyki wad postawy, jednak nie zawsze zapobiega skrzywieniom kręgosłupa, które występują również u sportowców.

Przybywa takich małych pacjentów?
- Tak, liczba dzieci z wadami postawy wzrasta. Według ostatnich badań w Polsce odsetek dzieci z wadami postawy sięga 50-60 procent.

Co my rodzice możemy zrobić, aby uchronić przed nimi nasze dzieci, a jeśli trzeba, odpowiednio wcześnie zacząć leczenie?
- Przede wszystkim należy obserwować rozwój naszych dzieci od pierwszych tygodni życia do zakończenia wzrostu. Krzywizny kręgosłupa kształtują się już w wieku niemowlęcym. W tym czasie prawidłowa pielęgnacja, czyli właściwy sposób noszenia, układania, zabawy mają wpływ na to, jaką postawę będzie miało dziecko w przyszłości. Wszelkie zaburzenia napięcia mięśniowego w tym okresie będą miały negatywny wpływ zarówno na rozwój motoryczny jak i postawę naszego dziecka. W późniejszym okresie życia zadbajmy o ich zdrowy tryb życia - dużo naturalnego ruchu, odpowiednią dietę, prawidłowe obuwie. Ograniczmy czas spędzony w pozycji siedzącej, zwłaszcza przy komputerze, a do nauki zapewnijmy właściwe krzesło, dostosujmy wysokość biurka. Jednocześnie oglądajmy nasze dzieci regularnie. Należy obserwować ich postawę z przodu, z tyłu, z boku, a w przypadku zauważenia niepokojących objawów, skonsultować się z lekarzem i rozpocząć zalecone leczenie.

Co powinno przykuć naszą uwagę?
- To zależy od wieku dziecka. Do pediatry należy się udać, gdy zauważymy, że niemowlę nie osiąga w odpowiednim czasie tzw. kamieni milowych w rozwoju. Trzeba zwrócić uwagę na symetrię wzorców motorycznych - czy dziecko nie przyjmuje pozycji asymetrycznych, np. układa się w literkę "C", albo chętniej patrzy w jedną stronę, obraca się zawsze w tym samym kierunku, czworakuje podginając jedną nóżkę, siada na jednym pośladku, wstaje zawsze z tą samą nóżką w wykroku. Zaburzenia napięcia mięśniowego mogą się objawiać nadmiernym odginaniem się do tyłu - leżąc na brzuszku lub przeciwnie - problemem z unoszeniem główki. W pozycji na plecach powinien nas niepokoić brak unoszenia nóżek.

Niemowlaka można łatwo poobserwować, ale już w stosunku do ruchliwego dwu-, trzylatka, to nie lada wyczyn.
- W tym wieku właśnie zaczynamy obserwację od tego jak dziecko się porusza. Obserwujemy, czy chodzi na całych stopach, czy wspina się na palce, czy brzuszek jest wypięty czy aktywny, czy stópki w trakcie chodu nie są ustawione koślawo lub szpotawo. Stópki można pomalować od spodu farbką i odbić na kartce papieru. Dla dziecka to dobra zabawa, a dla rodzica sposób na ocenę wysklepienia stóp. W swobodnej pozycji stojącej zwróćmy uwagę na symetrię barków,
łopatek, kątów talii oraz na oś kolan i stóp. Wszelkie asymetrie w obrębie tułowia są niepokojące, natomiast nie martwmy się koślawością kolanek u przedszkolaków - w większości przypadków jest to koślawość fizjologiczna. W pozycji siedzącej oceńmy, czy plecki są wyprostowane, czy dziecko nie przyjmuje tzw. siadu "W" z nóżkami zrotowanymi do wewnątrz, czy obciąża w siadzie oba pośladki symetrycznie.

Gdy dziecko idzie do przedszkola możemy sobie pomyśleć, że ewentualne wady wypatrzy personel, z którym spędza ono kilka godzin dziennie i zwolnić się z zalecanej przez panią obserwacji?
- Doświadczeni nauczyciele przedszkola bardzo często są pierwszymi osobami, które zwracają uwagę rodzicom na nieprawidłowości postawy lub rozwoju motorycznego (i nie tylko) u dziecka. Nie należy lekceważyć ich spostrzeżeń. Posłanie jednak dziecka do przedszkola nie zwalnia rodzica z regularnego badania. W podobny sposób jak przedszkolaka, należy badać postawę dzieci w wieku szkolnym.

Gdy dziecko idzie do szkoły coraz więcej czasu spędza siedząc w ławce na lekcji, potem w domu odrabiając zadania. Czy to nie jest czas szczególnie sprzyjający wadom postawy?
- Niewłaściwa pozycja siedząca może sprzyjać pogłębianiu się wad postawy. Należy pamiętać, że okres dojrzewania jest również okresem największej progresji skoliozy idiopatycznej. Według danych statystycznych skolioza występuje u 2-3 procent dzieci.

Po raz pierwszy w naszej rozmowie pojawiło się pojęcie skolioza, potocznie uważana po prostu za skrzywienie kręgosłupa. To naturalne następstwo wcześniejszych wad postawy?
- Przyczyna skoliozy idiopatycznej jest nieznana. Przyjmuje się, że jest wieloczynnikowa. Skolioza jest to trójpłaszczyznowa deformacja kręgosłupa: w płaszczyźnie strzałkowej występuje zniesienie kifozy piersiowej tzw. plecy płaskie, w czołowej - skrzywienie boczne a w płaszczyźnie poziomej - rotacja kręgów. Nieleczona skolioza pogłębia się, powodując poważne deformacje ciała, bóle kręgosłupa, ograniczenie wydolności oddechowej, a tym samym znaczne pogorszenie jakości życia. Dlatego tak ważne jest, żeby odpowiednio wcześnie ją zdiagnozować i podjąć leczenie.

Na czym ono polega?
- Dziecko z podejrzeniem skoliozy musi być dokładnie zbadane przez lekarza specjalistę rehabilitacji medycznej lub ortopedę oraz mieć wykonane RTG kręgosłupa. Sposób leczenia skoliozy zależy od kąta skrzywienia oraz stopnia rotacji kręgów. Przy nisko stopniowych skoliozach stosowana jest specjalistyczna rehabilitacja ruchowa, przy większych - dziecko jest dodatkowo zaopatrywane w specjalny gorset ortopedyczny. Jeśli skolioza została rozpoznana za późno i kąt skrzywienia przekracza 45-50° kąta Cobba, leczeniem z wyboru jest leczenie operacyjne.

Powiedziała Pani, że ważne jest, by odpowiednio wcześnie rozpocząć leczenie. Czyli kiedy?
- Najlepiej rozpocząć rehabilitację natychmiast po rozpoznaniu skoliozy. Możliwości zmniejszenia łuku skrzywienia kończą się wraz z zakończeniem wzrostu kostnego.

I co, jeśli przegapimy ten czas?
- Oczywiście podejmujemy rehabilitację, aby utrzymać prawidłową ruchomość kręgosłupa, zapobiegać dolegliwościom bólowym oraz zmniejszyć ryzyko dalszej deformacji kręgosłupa.