Jak budowaliśmy Wawel

Systematycznie niszczony przez przypadkowe pożary lub przez okupantów Wawel był restaurowany dzięki ofiarności społeczeństwa. Na ten szczytny cel nie żałowali grosza także mieszkańcy Chrzanowa, Trzebini i Jaworzna.

Systematycznie niszczony przez przypadkowe pożary lub przez okupantów Wawel był restaurowany dzięki ofiarności społeczeństwa. Na ten szczytny cel nie żałowali grosza także mieszkańcy Chrzanowa, Trzebini i Jaworzna.

Po utracie przez Polskę niepodległości zamek zajęli w 1796 roku Austriacy, przerabiając go na koszary. W 1911 roku, po oddaniu Wawelu Polakom przez armię austriacką, przystąpiono do trwającego dziesiątki lat odnawiania zamku, przywracając mu, na ile było to możliwe, pierwotny wygląd. Odbudową Wawelu kierował architekt Zygmunt Hendel, znany również na ziemi chrzanowskiej. Po nim zadanie to przejął Adolf Szyszko-Bohusz a potem Alfred Majewski. W latach 1921-1936 odbudowa była wspomagana pieniędzmi ze zbiórki społecznej, przeprowadzanej w kraju i poza granicami. Datki złożyło ponad 6 tysięcy instytucji i osób prywatnych. Spośród nich 788 zostały uhonorowanych umieszczeniem na okalającym zamek murze pamiątkowej cegiełki.
Wchodząc na Wawel od strony ulicy Kanoniczej możemy wypatrzeć na murze ślady hojności naszych przodków. Znajdziemy cegiełki upamiętniające wpłaty dokonane przez Magistrat Miasta Chrzanowa, Policję Państwową Powiatu Chrzanowskiego, Fabrykę Przetworów Tłuszczowych S.A. w Trzebini czy Towarzystwo Akcyjne Fabryki Cementu ,,Górka" w Sierszy.
Bardzo dużo jest cegiełek dokumentuje wpłaty firm z Jaworzna. Upamiętniono m.in. Kopalnię ,,Kościuszko" w Jaworznie, dwukrotnie Fabrykę Portland Cementu ,,Szczakowa", Spółkę Akcyjną ,,Azot" w Jaworznie oraz Oddział Elektryczny kopalni ,,Piłsudski" w Jaworznie.
Nagrodzone wmurowaniem cegiełki zostały także wpłaty indywidualne. Dokonali ich: hrabina Krystyna Potocka z Krzeszowic, burmistrz Trzebini Izrael Mandelbaum, August Haler oraz... trójka górników z Jaworzna - Adam, Józek i Tadek. Ta ostatnia wpłata jest wyjątkowa, bo świadczy o zupełnie bezinteresownej ofiarności.
Poszukując pamiątek związanych z ziemią chrzanowską zobaczymy na wawelskim murze ,cegiełki dedykowane wybitnym postaciom, np. Józefowi Piłsudskiemu czy premierowi Waleremu Sławkowi. Jeśli przyjrzymy się miejscu pochodzenia ofiarodawców, zauważymy, że wśród miast dominuje Kraków. Gdyby stworzyć ranking powiatów - powiat chrzanowski z kilkunastoma cegiełkami byłby pewnie na pierwszym miejscu.
Mur i tabliczki były odnawiane w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, ale wiele ponownie wymaga naprawy, min cegiełka Izraela Mandelbauma.
(l)

"Przełom" nr 36 (852) 3.09.2008