Na karcie zgonu lekarz stwierdzający zgon ma obowiązek wpisać trzy przyczyny zgonu (opis słowny):

bezpośrednią - opis choroby (urazu), która stała się ostateczną przyczyną zgonu,
wtórną - stan dający początek bezpośredniej przyczynie zgonu,
wyjściową (pierwotną) - chorobę lub okoliczności wypadku, urazu, zatrucia, które zapoczątkowały łańcuch zdarzeń chorobowych prowadzących bezpośrednio do zgonu.

Lekarz wystawiający kartę zgonu nie jest uprawniony do kodowania przyczyn, jest on zobowiązany tylko do opisania słownego stanów chorobowych i innych okoliczności przyczyniających się do zgonu.

Kopie kart zgonu w formie papierowej (pocztą tradycyjną) wysyłane są ze wszystkich urzędów stanu cywilnego w Polsce do Urzędu Statystycznego w Olsztynie na potrzeby kodowania przyczyn zgonów. Urząd otrzymuje je zbiorczo, raz w miesiącu (po miesiącu referencyjnym do 5 dnia kalendarzowego).

Kto to są koderzy

Wskazana powyżej wyjściowa przyczyna zgonu kodowana jest przez tzw. lekarzy koderów. To lekarz koder ma obowiązek na podstawie opisów (a w razie wątpliwości dokumentacji medycznej czy konsultacji z lekarzem orzekającym) zweryfikować zapisy i rozstrzygnąć wyjściową przyczynę zgonu i jej kod. Kodowanie opiera się na oryginalnych zapisach na kartach zgonu dokonanych przez lekarzy stwierdzających zgon. Lekarz-koder odczytuje opisy przyczyn zgonu z obrazu i po analizie wpisuje kod wyjściowej przyczyny w odpowiednie pole formularza elektronicznego.

Należy podkreślić, że Kod ICD-10 wyjściowej przyczyny zgonu wprowadzany jest przez lekarza kodera do zbioru statystycznego, a nie na Kartę zgonu.

Jeżeli w karcie zapisana została wyłącznie jedna przyczyna zgonu, to ten stan wybiera się do kodowania. W przypadku występowania więcej niż jednej przyczyny należy dokonać wyboru według zasad określonych przez WHO. Kody przyczyn zgonów są nadawane zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych, która obowiązuje w Polsce od 1997 roku w zakresie orzecznictwa o przyczynach zgonów.

Funkcję kodera wykonuje obecnie 15 lekarzy zaprzysiężonych co do obowiązku bezwzględnego przestrzegania tajemnicy statystycznej. Każdy z nich jest odpowiedzialny za kodowanie zgonów z terenu całego lub części województwa (w przypadku województw z największą liczbą zgonów), lub za więcej niż jedno województwo (z mniejszą liczbą zgonów).

Przyczyny zgonów w 2020 r.

1. choroby układu krążenia (178 748)
2. nowotwory (101 552)
3, objawy, cechy chorobowe nieustalone (52 270)
4, COVID-19 (41 442)
5. choroby układu oddechowego w tym grypa, zapalenie płuc (28 699)

Kolejne przyczyny są następujące
- przyczyny zewnętrzne w tym wypadki, zabójstwa i samobójstwa (20 197)
- choroby układu pokarmowego (18 764)
- zaburzenia wydzielania wewnętrznego (12 983)
- choroby układu nerwowego (7884)
- choroby układu moczowo-płciowego (5434)
- zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania (4337)
- choroby zakaźne i pasożytnicze (1639)
- wady rozwojowe wrodzone (762)
- choroby układu kostno-stawowego (640)
- stany w okresie okołoporodowym (640)
- choroby skóry i tkanki podskórnej (615)
- choroby bez kodu - w trakcie opracowywania (430)
- choroby krwi (272)
- ciąża, poród, połóg (9)
- choroby ucha (2)

Przyczyna nieznana

Nie zawsze, nawet pomimo przeprowadzenia sekcji zwłok i wykonania dodatkowych badań
można ustalić wyjściową przyczynę zgonu. W takiej sytuacji lekarz orzekający zgon może
napisać „Przyczyna zgonu nieustalona po badaniu sekcyjnym i toksykologicznym", co
stanowi lepsze rozwiązanie niż napisanie „Przyczyna nieznana", ponieważ wykazuje podjęte
próby ustalenia wyjściowej przyczyny zgonu.

Liczba zgonów  Polsce

2016 391 tys.

2017 405 tys.

2018 414 tys.

2019 411 tys.

2020 479 tys.

2021 521 tys.