Nie przeprowadzałem badań, a jedynie pytałem kilku osób, jak napisaliby zdanie A nuż, widelec uda mi się zdać egzamin... Wszyscy odpowiedzieli, że w wyrażeniu a nóż widelec słowo nóż ma być zapisane przez ó. Czyli gdyby pisali dyktando, popełniliby ortograficzne uchybienie... Zastanawiające, że ani przez moment nikomu nie przyszło do głowy, że w owym określeniu musi wystąpić słowo nuż pisane przez u, dziś już mocno przestarzałe, ale przed stuleciami niezwykle często używane, nadające wypowiedzi odcień obawy, rzadziej nadziei, to samo, które pojawia się w wyrażeniu a nuż, a nie rzeczownik nóż, czyli `przyrząd do krojenia, cięcia`. To, że tuż po nim pojawia się rzeczownik widelec, nie ma nic do rzeczy; obydwa wyrażenia, zarówno a nuż, jak i a nuż, widelec, znaczą bowiem to samo.

Wystarczy wejść na Google.pl, żeby natrafić na wiele przykładów zapisanych z błędem ortograficznym a nóż widelec zamiast a nuż, widelec. Wybieram tylko kilka: A nóż widelec to coś pomoże; Spróbować nie zaszkodzi, a nóż, widelec się uda; Życzę powodzenia w rewanżu, a nóż widelec zdarzy się cud.
Popatrzmy (i zapamiętajmy, jeśli tego nie wiedzieliśmy), że można powiedzieć czy napisać:
- A nuż coś wygram; A nuż zdam egzamin; A nuż odżyją dawne wspomnienia
albo:
- A nuż, widelec coś wygram; A nuż, widelec zdam egzamin; A nuż, widelec odżyją dawne wspomnienia. Jeśli ktoś tak mówi, to ma nadzieję, że stanie się to, o czym mowa.

Zdziwią się Państwo, kiedy zdradzę, że dodanie do frazeologizmu a nuż rzeczownika widelec jest... żartem językowym, opartym na identycznym brzmieniu wyrazów nóż i nuż. W językoznawstwie takie zjawisko nazywa się homofonią (porównajmy także inne wyrazy, np. może i morze, buk i bóg, brud i bród `płycizna`, czad `gaz` i czat `pogawędka internetowa`).
Ktoś z językoznawców (nie wiadomo kto, nikt się nie chce do tego przyznać) zabawił się kiedyś owymi homofonami, nie przewidział tylko, że gra słowna nuż/nóż zostanie niewłaściwie „odczytana” przez dużą cześć rodaków i zaczną oni pisać błędnie a nóż widelec. No bo skoro jest widelec...

Proszę zajrzeć do Uniwersalnego słownika języka polskiego PWN z 2003 r. (tom 2, s. 1038, i tom 4, s. 412) pod red. prof. Stanisława Dubisza, a przekonają się Państwo, że mam rację. Zwróćmy przy tym uwagę na przecinek między formami nuż i widelec (a nuż, widelec), często widuję bowiem zapis a nuż widelec lub a nuż-widelec.

Nie mam wątpliwości, że wyrażenie a nuż, widelec (mimo że trochę potoczne) trzeba jak najszybciej wprowadzić do nowo wydawanych słowników ortograficznych i poprawnej polszczyzny, gdyż nie odnotował go ani Wielki słownik ortograficzny PWN (z 2006 r.) pod red. Edwarda Polańskiego, ani Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN (z 2004 r.) pod red. Andrzeja Markowskiego. Nie dziwota potem, że tyle osób pisze błędnie a nóż widelec...

Przełom nr 5 (924) 3.02.2010