DZIECI
Co do zasady, za zachowanie niepełnoletnich dzieci odpowiedzialność ponoszą rodzice, którzy są ich opiekunami (przedstawicielami ustawowymi).
Kodeks cywilny w art. 426 stanowi, że „ małoletni, który nie ukończył lat trzynastu, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę". Zatem osoby małoletnie do osiągnięcia 13 lat nie ponoszą odpowiedzialności za swoje czyny, dlatego że nie można im przypisać winy za swoje zachowanie. Takie brzmienie wyżej wymienionego przepisu nie oznacza jednak, że po ukończeniu lat trzynastu małoletni odpowiada tak samo jak osoba dorosła (pełnoletnia). Po ukończeniu trzynastu lat, małoletniemu może zostać przypisana wina, ale tylko wtedy, gdy pozwala na to poziom jego rozwoju, a więc osiągnięcia dostatecznego stopnia dojrzałości w zakresie rozeznania, swobodnej decyzji i jej wyrażenia przez małoletniego. Przeważa tutaj pogląd, że to poszkodowany powinien wykazać, że małoletni sprawca szkody może być uznany za winnego, gdyż uzyskał taki stopień rozwoju psychofizycznego, który na to pozwala.
Istotne jest także to, że rodzice odpowiadają za szkody wyrządzone przez małoletnie dzieci tylko wtedy, gdy nie wykonują nad nimi starannego nadzoru albo mimo tego, że nadzór ten sprawowany był właściwie, to szkoda i tak by powstała - art 427 kodeksu cywilnego. Rodzice nie muszą nadzoru tego sprawować cały czas osobiście. Mogą (a czasem nawet muszą) oddać dziecko pod opiekę (nadzór) innej osoby lub instytucji starannie wybranej. Oznacza to, że nie ponoszą oni odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez małoletnie dzieci w czasie gdy znajdują się one w szkole, na kolonii, czy na innych zajęciach, na które rodzice wysyłają dzieci jak kursy językowe, nauka tańca czy zajęcia sportowe.

DŁUGI RODZICÓW
Odpowiedzialność dzieci za długi żyjących rodziców jest bardzo ograniczona. Sprowadza się ona właściwie do kilku tylko przypadków. Dziecko może przejąć dług „rodzica" poprzez poręczenie kredytu lub podpisanie weksla. Jest to świadome przyjęcie na siebie odpowiedzialności za dług rodziców i czasem trzeba te zobowiązania spłacać. Dzieci (pełnoletnie) mogą też odpowiadać za dług rodziców wynikający z zaległości czynszowych. Zgodnie z art. 6881 kodeksu cywilnego „ za zapłatę czynszu i innych należnych opłat odpowiadają solidarnie z najemcą stale zamieszkujące z nim osoby pełnoletnie". Odpowiedzialność ta ograniczona jest jednak do wysokości czynszu i innych opłat, np. za dostarczone media i tylko do okresu, w którym stale zamieszkiwały razem z rodzicami.
Odpowiedzialność za długi rodziców po ich śmierci przechodzi z mocy prawa na spadkobierców, którymi najczęściej są dzieci. Aby uwolnić się od odpowiedzialności najczęściej dzieci (spadkobiercy) odrzucają spadek. Należy jednak pamiętać, że to nie zawsze wystarczy, gdyż spadek odrzucić muszą i dzieci, i wnuki, i czasem prawnuki zadłużonego rodzica (dziadka, pradziadka).

ZWIERZĘTA
Za szkodę wyrządzoną przez zwierzęta odpowiedzialność ponosi ten, kto to zwierzę chowa, albo się nim posługuje, i to niezależnie od tego, czy zwierzę to było pod jego nadzorem, bo przecież mogło się zabłąkać lub nawet uciec. Jeżeli zatem koza weszła na grunt sąsiada i zniszczyła drzewka lub krzewy owocowe, to ten sąsiad może ją zatrzymać i uzyskuje na niej ustawowe prawo zastawu, dla zabezpieczenia roszczenia o naprawienie wyrządzonej szkody.
Edward Molenda
radca prawny
Przełom nr 15 (1890) 10.4.2019