Straże istniały kiedyś i w Chrzanowie, i w Trzebini, i w Libiążu. Zostały zlikwidowane, bo zdaniem ówczesnych władz samorządowych, były za drogie w utrzymaniu. Za mało też miały uprawnień.

Do głównych obowiązków tej formacji należy m.in. ochrona mienia publicznego, spokoju, porządku i czystości na terenie gminy, pilnowanie prawidłowości parkowania w miastach, odśnieżania chodników przylegających do posesji, a także tego, żeby na terenie gminy nie składowano nielegalnie odpadów.

Samorządy, które straży nigdy nie zlikwidowały, wciąż upominały się o poszerzenie jej kompetencji, bo na gminy spadło w ostatnich latach wiele nowych obowiązków związanych z gospodarką odpadami, ochroną powietrza. Potężnym problemem stały się dzikie wysypiska śmieci (znowu!), nieprawidłowa segregacja odpadów, palenie byle czym. Na ratunek w tym zakresie rusza tam obecnie straż miejska. Kontroluje.

W miejscowościach, w których doszło do likwidacji straży, tak jak w Chrzanowie, Trzebini czy Libiążu, sporo zadań spadło na policję. Niektóre obowiązki związane z kontrolowaniem przestrzegania porządku wykonują też jednostki komunalne (spółki gminne, związki), choć nie do końca wiadomo, jakie są uprawnienia w zakresie kontrolnym tych samorzadowych ekopatroli. Wiadomo, że nie mają do tego ludzi. Pech chce, że nie mamy też strażników miejskich. A tymczasem...

Nowe przepisy przewidują, że strażnik miejski (gminny) ma prawo nałożyć mandat do 500 zł na osobę, która nie złożyła deklaracji śmieciowej. Takiej samej kary może się spodziewać mieszkaniec gminy, który skłamał w deklaracji, by płacić mniej za wywóz odpadów, np. podał, że pod danym adresem mieszkają dwie osoby, a w rzeczywistości jest ich pięć. Mandat czeka także osobę, która zadeklarowała, że założy kompostownik, a tego nie zrobiła albo go posiada, ale z niego nie korzysta, a płaci mniej za odpady.

Jak znalazł!

Straże miejskie przetrwały u naszych sąsiadów w Krzeszowicach, Oświęcimiu i Jaworznie. Mają się dobrze. Ciekawe, czy komuś przyjdzie do głowy, aby je reaktywować w Chrzanowie, Trzebini czy Libiążu? Ostatnio w związku z finansową niewydolnością systemu gospodarki odpadami trawjacą od lutego, w "trójmieście" mówi się o możliwości reaktywacji gminnych firm, które miałyby się zająć wywozem śmieci w celu obniżenia kosztów tej operacji. O reaktywacji straży się na razie nie mówi, choć jak widać z nowych jej uprawnień, byłaby ona teraz bardzo pomocna w kontrolowaniu przestrzegania śmieciowego prawa przez mieszkańców i przedsiębiorców. Może i w tym zakresie historia zatoczy koło?

*Straż Miejska w Trzebini została zlikwidowana w lipcu 2001. Wtedy jej utrzymanie kosztowało około 120 tysięcy złotych rocznie. Odchodzący strażnicy dostali propozycję przejścia do służby w policji. Większość z niej skorzystała. Postacią numer jeden w historii trzebińskiej straży był jej komendant Przemysław Rejdych, obecnie członek zarządu powiatu chrzanowskiego zajmujący się sprawami bezpieczeństwa i porządku. Likwidując straż władze gminy uznały, że policja ma większe uprawnienia niż straż miejska, dlatego lepiej jest dofinansować dzielnicowych kontraktowych oraz piesze patrole policji w sołectwach i osiedlach, co przez wiele lat czyniono.

W Chrzanowie straż zlikwidowano w roku 2008. Rocznie kosztowała gminę ok. 700 tys. zł. Miała 13 funkcjonriuszy. Krytykowano ją za to, że koncentruje się głównie na wypisywaniu mandatów za złe parkowanie. Czarę goryczy przelały konflikty z prawem samych strażników.  

W Libiążu straż poszła pod topór dziesięć lat temu (2010) w związku z wielkim kryzysem finansowym w gminie.