Rośliny jak części ciała

Zaczęło się od starożytnej Doktryny Podpisów (Doctrine of Signatures), czyli filozofii głoszącej, iż Bóg lub Natura wskazuje przeznaczenie rzeczy poprzez ich wygląd. Zgodnie z tym przekonaniem niektóre rośliny, przypominające części ciała, mają właściwości ich leczenia.

Stąd wiara, iż żeń-szeń, przypominający ludzką sylwetkę, jest panaceum na wszelkie dolegliwości. Inny przykład to orzechy włoskie, przypominające mózg. Co najdziwniejsze, badania potwierdziły szerokie prozdrowotne właściwości żeń-szenia. Orzech włoski natomiast, jako źródło witaminy E, może chronić przed chorobą Alzheimera i innymi zaburzeniami funkcji poznawczych.

Inne, mniej oczywiste rośliny, których wygląd sugeruje medyczne zastosowanie to:

• Marchew, która w przekroju przypomina ludzkie oko i rzeczywiście: beta karoten chroni przed zwyrodnieniem plamki żółtej, a witamina A wspomaga nocne widzenie.

• Batat (słodki ziemniak) - wygląda jak trzustka i stabilizuje poziom cukru we krwi.

• Pomidor - ma cztery komory, jest również tak samo czerwony jak serce. Zmniejsza ryzyko chorób serca i wpływa pozytywnie na elastyczność naczyń krwionośnych.

Również ludowe czy łacińskie nazwy, odzwierciedlają niekiedy medyczne znaczenie roślin. Mamy więc ziele świetlika (oczy), wątrobowca albo łacińskie Pulmonaria officinalis (miodunka plamista) na choroby płuc.

Rośliny a kuchnia

Wokół niektórych spożywanych roślin wytworzyła się bogata kultura. Jedną z najbardziej różnorodnych jest kultura picia herbaty. Jej początek to prawdopodobnie X wiek p.n.e.

Ojczyzną herbaty są Chiny, gdzie pija się przede wszystkim herbatę zieloną, różną w zależności od regionu, ale poszczególne regiony świata dostosowały herbaciany rytuał do własnych tradycji kulinarnych. I tak najbardziej skomplikowany proces można zaobserwować w Japonii, gdzie mamy do czynienia z prawdziwą ceremonią parzenia herbaty.

Spożywa się ją, po uprzednim obmyciu rąk i przepłukaniu ust, w specjalnym, tylko do tego przeznaczonym pawilonie. W Tybecie z kolei, ze względu na surowy klimat, by uczynić napój bardziej pożywnym, dodaje się do niego masło i sól. Z bliższych nam, współczesnych zwyczajów, warto wspomnieć o brytyjskim five o'clocku.

Sztuka zdobienia ciała

Ponad 5000 lat temu, zaczęto używać krzewu lawsonii do barwienia ciała. Wzory malowane henną kojarzą się z Indiami, ale w Egipcie stosowano ją do upiększania mumii. Nanoszenie misternych wzorów na dłonie i stopy to mehendi i praktykuje się je w związku z ważnymi świętami, a obowiązkowo na czas ślubu (wówczas bywa, że wśród malunku ukryte jest imię narzeczonego). Dwa dni przed tym dniem pannę młodą ozdabia się henną. Poza Indiami podobne praktyki stosuje się w Pakistanie i niektórych krajach afrykańskich.

Róża - roślina wielu znaczeń

Z pewnością żaden kwiat nie ma tak bogatej symboliki jak róża. Odnajdziemy ją nie tylko w literaturze, sztuce czy heraldyce, ale nawet w religii. Róża przy tym niesie za sobą tak przeciwstawną symbolikę jak opozycje: życie- śmierć, wieczność- przemijanie. W Starożytności obchodzono Rosalia (Święto Róży), kiedy dekorowano tymi kwiatami, jako symbolem bogactwa i triumfu, groby. Kontynuacją funeralnej obecności róż są średniowieczne ogrody różane- miejsca pochówku. W religii róża w chrześcijaństwie kojarzona jest z męką Chrystusa (gdzie kolce oznaczają rany). Dziś, przepiękne róże, bliskie sercu osób kochający te kwiaty, kupić można w internetowym sklepie ogrodniczym www.podkarpackiesady.pl/14-roze.

Róża w ogrodzie

Znaczenie roślin zależy od ich koloru. Oto, co można przekazać, wręczając róże:

• Czerwona róża- miłość, namiętność,
• żółta róża- zazdrość, niewierność, ale także platoniczne uczucia,
• błękitna róża- miłość od pierwszego wejrzenia,
• biała róża- czystość, niewinność, ale... w Polsce ochrzczona również symbolem nienawiści.

Dobrze, że do obecnego trendu powrotu do natury, wpisuje się coraz większa troska i uwaga skierowana na rośliny. Poza wciągającą literaturą popularnonaukową ("Patyki, badyle" Urszuli Zajączkowskiej, nominowanej do Paszportów Polityki) instytucje kulturalne oferują spacery botaniczne, warsztaty (także dla dzieci) i szereg, związanych z florą, aktywności. W końcu zaczęliśmy naprawdę doceniać znaczenie roślin.

O autorze:
Patrycja Gepner - z wykształcenia pedagog - terapeuta.
Wegetarianka, uzależniona od czytania.

Źródła:

• Kathryn M. Flinn, What do plants mean, 2017;
• "Róża - kwiat o cudownej symbolice i znaczeniu";
• Stern, Kingsley R, Introductory Plant Biology, 2002;
• "Bóstwa uraniczne - siły przyrody"