Właśnie skończyłam 60 lat. Czy mogę już złożyć w ZUS wniosek o emeryturę, by przejść na nią od 1 października 2017 r?
- Jeśli kompletny wniosek, czyli taki z ustalonym już kapitałem początkowym, obecnie wpłynie do ZUS, to w terminie 30 dni otrzyma pani odpowiedź, że na chwilę obecną nie spełnia pani kryteriów uprawniających do emerytury, gdyż do 1 października 2017 r. obowiązują dotychczasowe zasady jej przyznawania i pani wiek jeszcze do tego nie uprawnia (wydłużony wiek emerytalny). Chcąc zatem skorzystać z dobrodziejstwa nowej ustawy, wniosek najlepiej złożyć dopiero w momencie obowiązywania nowych przepisów. Na jego rozpatrzenie ZUS ma 30 dni od daty złożenia, bądź ustalenia ostatniej okoliczności w sprawie, i jeśli Pani dokumentacja będzie pełna, ZUS przyzna emeryturę.

A kiedy można ustalić tzw. kapitał początkowy i jak to zrobić?
- Kapitał początkowy można ustalić w każdej chwili, po zgromadzeniu niezbędnych do tego dokumentów. Osoby planujące przejście na emeryturę w najbliższych latach już mogą się do tego przygotowywać. Dobrze jest zacząć wcześniej gromadzić dokumenty, m.in. świadectwa pracy, zaświadczenia ZUS Rp-7 wystawiane przez zakłady pracy, zaświadczenia o okresie odbywania studiów, akty urodzenia dzieci, oświadczenia o sprawowaniu osobistej opieki nad dzieckiem, książeczkę wojskową, legitymację ubezpieczeniowa itp. Im więcej ich posiadamy, im więcej zawierają danych dotyczących wynagrodzenia z różnych tytułów i okresów zatrudnienia (składkowych i nieskładkowych), tym prostsza droga do ustalenie kapitału początkowego.

Czy staż pracy ma znaczenie w przyznawaniu prawa do emerytury według nowych zasad?
- Nie, według nowych przepisów nie ma znaczenia, niemniej jednak im był on krótszy, tym emerytura będzie niższa. Od 1 października podstawowym kryterium jest wiek (60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn).
Wysokość świadczenia zależy od wysokości kapitału początkowego oraz osiąganego wynagrodzenia i płaconych od niego składek po 1998 r.

Czy każdy, osiągając wiek emerytalny, ma prawo do emerytury w wysokości 1000 zł?
Nie ma gwarancji otrzymywania 1000 zł przy bardzo krótkim stażu pracy. Może na taką kwotę liczyć ktoś, kto pracował przez wskazany przepisami, obowiązującymi od 01.10.2017 r., minimalny okres zatrudnienia (kobieta 20 lat, mężczyzna - 25 lat). Osoby pracujące bardzo krótko otrzymują świadczenia emerytalne, niestety, niższe niż minimalne.

Czy dokumenty dotyczące odprowadzanych składek do 1998 r. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej też są potrzebne w celu ustalenia kapitału początkowego przez ZUS?
- Nie. Te dane ZUS posiada. Należy podać numer NKP, okres prowadzenia działalności i oddział ZUS, do jakiego zostały odprowadzone składki na ubezpieczenie społeczne.

Żona prowadziła przed 1999 rokiem w Jaworznie działalność gospodarczą. Wtedy Jaworzno podlegało pod ZUS w Chrzanowie. Jak ma teraz, przed przejściem na emeryturę, udokumentować płacone jako przedsiębiorca składki?
- Nie musi dokumentować. Wystarczy, że we wniosku o ustalenie kapitału początkowego poda tzw. NKP i okres prowadzenia działalności. ZUS posiada dane przedsiębiorców i dokona potwierdzenia ubezpieczenia

Czy raz ustalony przez ZUS kapitał początkowy jest niezmienny?
- Nie. Można go przeliczać w sytuacji przedłożenia dodatkowych dokumentów czy zmiany przepisów. Na przykład, od roku 2015 korzystniejsze jest przeliczanie okresów urlopów wychowawczych i opieki nad dzieckiem.

Czy z chwilą złożenia wniosku o emeryturę w związku z osiągnięciem wieku 60 lat muszę przedłożyć do ZUS świadectwo pracy?
- Nie. Pracę może pani kontynuować. Rozwiązanie stosunku pracy nie jest warunkiem przyznania prawa do świadczenia emerytalnego. Po złożeniu wniosku otrzyma pani decyzję o wymiarze emerytury. Wypłatę ZUS rozpocznie z chwilą dostarczenia do ZUS świadectwa pracy, czyli w momencie podjęcia przez panią decyzji o faktycznym przejściu na emeryturę.

A czy po przejściu na emeryturę mogę ją pobierać i dalej pracować?
- Tak. Po podjęciu wypłaty emerytury można ponownie zawrzeć umowę o pracę czy zlecenie i równocześnie pobierać emeryturę. Według obecnie obowiązujących przepisów po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego wynagrodzenie to nie będzie już miało wpływu na wysokość emerytury bądź jej zawieszenie.

Staram się skompletować dokumenty niezbędne do ustalenia mojego kapitału początkowego. Niestety, jeden z zakładów pracy, w którym byłem zatrudniony, nie istnieje i nie mam możliwości uzyskania od niego informacji RP-7. Co zrobić w tej sytuacji?
- Zakłady pracy po likwidacji mają obowiązek przekazania dokumentacji pracowniczej do archiwum. Proponujemy sięgnąć do Bazy zlikwidowanych przedsiębiorstw na stronie internetowej ZUS. Tam być może uda się panu znaleźć informację, gdzie nieistniejący pracodawca zdeponował dokumenty. Na stronie internetowej sejmu jest z kolei baza firm prowadzących takie archiwa (www.archiwa.gov.pl), co również może być pomocne. W celu udokumentowania okresów zatrudnienia można się również posiłkować wpisami w legitymacji ubezpieczeniowej, choć tam nie zawsze umieszczano informacje o wysokości zarobków. W procesie ustalania kapitału początkowego pomocne są świadectwa pracy, karty wypłat i wszelkie inne dokumenty, jakie wnioskodawca przedkłada w celach dowodowych. ZUS stara się pomagać w poszukiwaniu dokumentów. Bywa jednak, że w celu stwierdzenia zatrudnienia konieczna jest droga sądowa. Jeśli jednak wysokości osiąganego wynagrodzenia dowieść się nie da, przy ustalaniu wysokości emerytury ZUS uwzględni minimalne wynagrodzenie.

Co to jest kapitał początkowy
Kapitał początkowy to część składowa podstawy obliczenia emerytury ustalonej według nowych zasad, odzwierciedlająca przebieg kariery zawodowej za okres przypadający przed 1999 r. dla osób urodzonych po 31.12.1948 r., zapisana na koncie ubezpieczonego.
Począwszy od 1999 r. ZUS ewidencjonuje składki na ubezpieczenie emerytalne każdego ubezpieczonego na jego indywidualnym koncie. Przed 1999 r. ZUS nie był zobowiązany do prowadzenia indywidualnych kont ubezpieczonych. Z tego względu osobom urodzonym po 1948 r. za okresy pracy (ubezpieczenia) przypadające przed 1999 r. odtwarzana jest teoretyczna składka na ubezpieczenie społeczne poprzez obliczenie kapitału początkowego.
Wniosek o ustalenie kapitału początkowego należy złożyć najpóźniej wraz z wnioskiem o emeryturę. Kapitał początkowy ustala się w przypadku osób, które urodziły się po 31 grudnia 1948 r., opłacały składki na ubezpieczenie społeczne lub pozostawały w zatrudnieniu przed 1999 r.

Przełom nr 21 (1296) 31.5.2017