W krakowskim Archiwum Narodowym odnalezione zostały kompletne dokumenty firmy ,,Czuwaj", które pokazują, że wcale nie była ona mała ani lokalna. Jej twórcami byli: emerytowany woźny Jan Łenyk, kowal Franciszek Placek i akwizytor Franciszek Dudek. Wszyscy mieszkali w Kościelcu. Trzej panowie zaczęli działalność w lutym 1934 roku. Najpierw oferowali usługi ochrony mienia w Krakowie, potem strzegli dobytku na Podkarpaciu. Nie było to jednak ostatnie słowo przedsiębiorców z Kościelca. W 1936 roku stworzyli już filie w kolejnych miastach. Dysponujący pozwoleniami na broń synowie Jana Łenyka, Eugeniusz i Józef, zostali wysłani na Wołyń. na ziemiach należących teraz do Ukrainy uruchomili kolejne oddziały firmy. Działali m.in. we Włodzimierzu Wołyńskim i w Krzemieńcu. W 1939 roku otwierali także oddział w Pińsku na Polesiu i bliżej chrzanowskiej centrali w Białej Podlaskiej oraz w Chełmie.

Pracownicy firmy ,,Czuwaj" byli umundurowani, a niektorzy uzbrojeni. Działali według regulaminu, który zabraniał im m.in. wstępowania do lokali rozrywkowych, przechadzania się z kobietami i zatrzymywania w jednym miejscu bez wyraźnej potrzeby.
W okresie okupacji firma nadal działała. Została zlikwidowana w pierwszych latach Polski Ludowej. Krakowska Izba Przemysłowo-Handlowa potwierdzała likwidację przedsiębiorstwa ,,Czuwaj" w 1950 roku.
(LS)
Przełom nr 14 (1238) 6.4.2016